Май ауданы

Май ауданы
	Қазақстан ауданы
	Май ауданы
	Елтаңбасы
Әкімшілігі
Облысы	Павлодар облысы
Аудан орталығы	Көктөбе
Ауылдық округтер саны	11
Ауыл саны	22
Әкімі	Ағыбай Қойшыбайұлы Әмірин
Аудан әкімдігінің мекенжайы	Көктөбе ауылы, Абылайхан көшесі, №34
Тарихы мен географиясы
Координаттары	50°56′24″ с. е. 77°31′12″ ш. б. / 50.94000° с. е. 77.52000° ш. б. (G) (O) (Я)Координаттар: 50°56′24″ с. е. 77°31′12″ ш. б. / 50.94000° с. е. 77.52000° ш. б. (G) (O) (Я)
Құрылған уақыты	1939 жыл
Жер аумағы	18,1 мың км²
Уақыт белдеуі	UTC+5:00
Тұрғындары
Тұрғыны	10 453 адам (2023)
Ұлттық құрамы	қазақтар (86,33%) ; орыстар (8,13%) ; немістер (1,76%) ; татарлар (0,92%) ; украиндар (0,89%) ; басқалары (1,97%)(2022 ж.)
Сандық идентификаторлары
Пошта индексі	140800-140807
Автомобиль коды	14
	Май ауданының әкімдігі

Май ауданы — Павлодар облысының оңтүстік-шығысында орналасқан аудан. 1939 жылы құрылған. Аудан көлемі 18,1 мың ш. км.

Физикалық-географиялық сипаттамасы өңдеу

Географиялық жағдайы өңдеу

Оңтүстігі пен шығысында Абай облысының Бесқарағай ауданымен және Семей қаласымен, оңтүстік-батысында – Қарағанды облысының Қарқаралы ауданымен, батысында – Баянауыл ауданымен, солтүстігінде – Ақсу қаласының ауылдық аймағымен шектеседі, солтүстік-шығысында Аққулы ауданымен Ертіс өзені арқылы бөлінген.

Климаты өңдеу

Аудан климаты қатал континентальды. Қаңтардың орташа температурасы - −15º-17ºС., шілденікі - +20º+22ºС. Атмосфералық жауын-шашынның жылдық мөлшері 200—250 мм-ді құрайды. Қаңтар және желтоқсан айларында ауа температурасы –46-48 градусқа жетеді

Жер бедері және гидрография өңдеу

Аудан аумағының жер бедері көбінесе төбелі-жазық, оңтүстік, оңтүстік-шығыста – шағын төбешікті болып келеді. Аудан аумағы бойынша Ертіс, Түндік, Ащысу өзендері ағып өтеді, Қарасор, Алқамерген, Жаңатұз, Ақбота, Шақпақтұз, Үлкентұз секілді көлдер бар. Аудан пайдалы қазбаларға бай. Сапасы жағынан антрацитке жақын тас көмір орындары, табиғи құрылыс материалдары, оның ішінде отқа берік және қызыл балшық, мәрмәр, әк, жоса бар.

Флора және фауна өңдеу

Топырақ қызғылт, сортаң. Аудан аумағында бетеге, қияқ, қамыс, тал өседі. Қасқыр, түлкі, қарсақ, сарышұнақ, аламан мекен етеді.

Халқы өңдеу

1959	1970	1979	1989^[3]	1999	2009^[4]	2021
12295	▲23753	▼23733	▼23490	▼16859	▼12601	▼10645

Этникалық құрамы өңдеу

Ұлттық құрам (2012 жылдың 1 қаңтарына)

қазақтар — 10 263 адам (85,71 %)
орыстар — 955 адам (7,97 %)
украиндар — 166 адам (1,38 %)
немістер — 169 адам (1,41 %)
татарлар — 164 адам (1,37 %)
беларустар — 53 адам (0,44 %)
басқалары — 145 адам (1,21 %)
Барлығы— 11 974 адам (100,00 %)

Санның серпінділігі өңдеу

1999 жылы халық саны— 16,9 мың адамды, 2012 жылы — 11,974 мың адамды құрады.

Әкімшілік бөлінісі өңдеу

22 елді мекен 11 ауылдық округке біріктірілген:

Халқының саны (2009, 2021)^[5]
Ауылдық округтері	2009	2021	2021 2009-ға пайызбен	Ерлер 2009	Ерлер 2021	2021 2009-ға пайызбен	Әйелдер 2009	Әйелдер 2021	2021 2009-ға пайызбен
Ақжар ауылдық округі	615	▼439	71,4	316	▼213	67,4	299	▼226	75,6
Ақшиман ауылдық округі	476	▼309	64,9	245	▼166	67,8	231	▼143	61,9
Баскөл ауылдық округі	1325	▼1069	80,7	669	▼561	83,9	656	▼508	77,4
Кеңтүбек ауылдық округі	1141	▼926	81,2	546	▼490	89,7	595	▼436	73,3
Көктүбек ауылдық округі	3955	▲4147	104,9	1899	▲2076	109,3	2056	▲2071	100,7
Қазан ауылдық округі	955	▼726	76	466	▼366	78,5	489	▼360	73,6
Қаратерек ауылдық округі	1067	▼709	66,4	517	▼367	71	550	▼342	62,2
Май ауылдық округі	793	▼554	69,9	390	▼320	82,1	403	▼234	58,1
Майтүбек ауылдық округі	635	▼502	79,1	311	▼278	89,4	324	▼224	69,1
Малайсары ауылдық округі	909	▼749	82,4	449	▼402	89,5	460	▼347	75,4
Саты ауылдық округі	730	▼515	70,5	385	▼275	71,4	345	▼240	69,6
ЖАЛПЫ САНЫ	12601	▼10645	84,5	6193	▼5514	89	6408	▼5131	80,1

Экономика өңдеу

Ауыл шаруашылық өңдеу

Ауданның ауыл шаруашылық мамандандырылуы: отарлы қой шаруашылығы, етті мал шаруашылығы, табындық жылқы шаруашылығы. Бидай, тары, қаратұмық, жем-шөп мәдениеті, күнбағыс өсіріледі, ұсақ тері шикізаты өндіріледі. Аудан шаруашылығының негізгі бағыты— мал шаруашылығы. Бетегелі азықтық дақылдардың көп болуы мал шаруашылығы ішінде қой шаруашылығы жетекші орында екендігін байқатады. Ауыл шаруашылығы өнімдерін өндірумен бір ауыл шаруашылық, 75 шаруа қожалығы мен 3432 жеке қоныс айналысады. Ауданда 2 наубайхана, 2 диірмен, 1 макаронды цех, 3 күнбағыс майын өндіретін, 1 тері шикізатын қайта өндейтін цехтар бар.

Әлеуметтік сала өңдеу

Білім беру мен ғылым өңдеу

Ауданда 7 мектепалды ұйымдары, 14 орта жалпы білім беру мекемелері мен 1 кәсіби мектеп бар.

Денсаулық сақтау өңдеу

Ауданда Май орталық аудандық ауруханасы бар.

Мәдениет өңдеу

Ауданда жылжымайтын мәдени және тарихи ескерткіштер бар: Еңбек мәртебесінің ескерткіші, Урал-ЗИС-355 а/м, 1981 ж., Көктөбе ауылы Еңбек мәртебесінің ескерткіші, С-80 тракторы, 1976 г., Қызыл Құрма ауылы «Шамшырақ» (1930 жылдан), «Маяк» (1955 жылдан) аудандық газеттері шығарылады.

Әйгілі адамдар өңдеу

Социалистік Еңбек ерлері: Қ. Женгілбаев пен В.И. Ладыгин.
Бастемі Қазірет Айтқожаұлы - діни қайраткер, қазірет.
ағайынды академик Әбділдиндер

Дереккөздер өңдеу

[1] Қазақстан Республикасы халқының жынысы және жергілікті жердің типіне қарай саны (2023 жылғы 1 қаңтарға)

[2] Қазақстан Республикасы халқының жекелеген этностары бойынша саны (2022 жыл басына)

[3] Ресей империясы, КСРО халық санақтары

[4] ҚР халық санақтары

[5] 2021 жылғы ұлттық халық санағының қорытындылары

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]