Максимильен Робеспьер

Максимильен Мари Изидор де Робеспьер (фр. Maximilien de Robespierre) (6.5.1758, Франция, Аррас қаласы — 28.7.1794, Париж) — француз революциясының қайраткері, диктатор. Париждегі Ұлы Людовик колледжінде және Сарбонна (Париж) универcитетінің заң факультетінде (1780) оқыған. Сол кезде Робеспьерге ағартушылардың, әсіресе Ж.Ж.Руссоның идеясы зор ықпал еткен. 1781 жылдан Арраста адвокат болып істеп, саяси процестерге араласты. 1789 ж. наурызда Бас штаттарға үшінші сословиенің депутаты болып сайланды. Робеспьер халықтық өкімет билігін және саяси теңдік орнату үшін күресті. 1789 ж. 14 шілдеде басталған Ұлы француз революциясын қызу қолдады. Бірте-бірте Робеспьердің халық арасында беделі артты, оны бірнеше демократиялық ұйымдар: Якобиншілер клубы, Кордельерлер клубы, Марсель, Тулон, т.б. қалалар клубтары қолдады. 1792 ж. наурыздан бастап өзі шығарған “Конституция қорғаушысы” атты журналда жалпыға бірдей сайлану құқығын енгізуді талап етті. 1792 ж. 11 тамызда Париж Коммунасының құрамына сайланды. Тамыздың аяғында Ұлттық Конвентке депутат болды. Корольді тақтан түсіруге және оның өлім жазасына кесілуіне белсене араласты. Дегенмен кейбір депутаттар оны диктатураға ұмтылушы деп айыптады. Ол Ж.П. Маратпен бірге Жиронданың өкімет билігін құлатқан халық көтерілісі (1793 ж. 31 мамыр — 2 маусым) нәтижесінде өкімет басына келген яковиншілердің саяси басшыларының бірі болды. 1793 ж. 27 шілдеде қоғамдық құтқару комитетінің құрамына кіріп, оның басшысы болып сайланды. Бұрын халық билігін, бостандық пен теңдікті жақтайтын ол билікке келген соң қатігез диктаторға айналды. Өзіне қарсы пікір білдірушілерді қырғынға ұшыратты. Тек Парижде ғана 1300 адам өлтірілді. Робеспьер өзінің жақын достарынан да қауіптеніп, елге жаппай террор енгізді. Ақырында өзі де террордың құрбаны болды. 1794 ж. 27 шілдеде Конвент Робеспьерді тұтқындау туралы шешім қабылдап, 28 шілде күні Революциялық трибунал шешімімен өлім жазасына кесілді.

Максимильен Робеспьер

[1][2][3]

Дереккөздер: өңдеу

  1. Қазақ энциклопедиясы, 7 - том
  2. ҚИзбр. тр., т. 1 — 3, М., 1965.
  3. J.Massіn Robespіerre, Parіs, 1956; Мусский И., Сто великих диктаторов, М., 2000.