Муқбиль ибн Һади
Муқбиль ибн Һади ибн Муқбиль ибн Қаида әл-Һамдани әл-Уәдии (араб.: مقبل بن هادي بن مقبل بن قائدة الهمداني الوادعي) — (1932-2001) Әли Рашид руынан шыққан белгілі мухаддис ғалым, Йемендегі сәләфия дағуатының жандандырушысы және белсенді қайраткері. Коммунистерге, сопылыққа, шиит-рафидиттерге қарсы болып, осы ағымдарды жою мақсатында көп еңбек еткен Ислам ғұламасы. Туған қаласы Даммаджда "Дар әл-Хадис" деп аталып кеткен оқу ордасын құрып, Ислами сенім, фиқһ, хадис және т.б. шариғат ғылымдарына арналған көптеген еңбек жазған.
| Муқбиль ибн Һади әл-Уадии | |
| Туған күні | |
|---|---|
| Туған жері | |
| Қайтыс болған күні | |
| Азаматтығы | |
| Ғылыми аясы | |
| Ғылыми дәрежесі |
Шариғат ғалымы |
| Альма-матер |
Меккедегі әл-Харам мешітінің Институты; Медине Ислам Университеті |
| Ғылыми жетекші | |
| Атақты шәкірттері |
Шейх Йахйа әл-Хаджурри, шейх Мұхаммед әл-Уассаби, шейх Мұхаммед әл-Имам |
| Несімен белгілі |
«әл-Джамиғ әс-сахих мимма ләйсә фи сахихайн» кітабы |
| Сайты | |
Жастық шағы және білім алуы өңдеу
Шейх Муқбиль бастапқыда өз ауылындағы Һади мешітінде бастауыш оқуын бітіреді. Алайда жергілікті имамдар мен ұстаздар шииттік және мутазилиттік көзқарастарды ұстанғасын, ол олардан көбінесе араб тілін оқумен болады. Йеменде патшалық үкіметтің жақтастары мен қарсыластары арасында болған азаматтық соғыс басталғаннан кейін шейхтің отбасы Наджранға көшуге мәжбүр болады. Содан кейін шейх Муқбиль білім алу үшін Сауд Арабиясына барып Мекке қаласында жұмыс істеп, бос уақытында білім талап қылады. Меккедегі әл-Харам мешітінде 6 жыл оқып, "Булуғ әл-марам", "Фатх әл-маджид", Ибн Кәсир "Тәпсірін", "Субул әс-сәләм", "Сахих әл-Бұхари", "Сахих Муслим", "Тухфат әс-сәния" және т.б. кітаптарын ұстаздардан өтеді. Меккедегі оқуын бітіргеннен кейін шейх Муқбиль Медине қаласындағы Ислам университетінің Дін Негіздері факультетіне түсіп, сонымен қатар Шариғат факультетіне де оқуға түседі. Осы университетте хадис пәнінен магистрлік атақты да алып шығады.[1][2]
Ұстаздары өңдеу
Шейх Муқбиль өзінің ғұмырында көптеген ғалымардан сабақ алған.
- Шейх Мұхаммед Насыруддин әл-Альбани - шейх Муқбиль оның ғылыми мәжілістеріне қатысқан
- Шейх Абдуль-Азиз ибн Баз - Меккедегі әл-Харам мешітіндегі "Сахих Муслим" кітабынан берген сабақтарына қатысқан
- Шейх Мұхаммед ибн Абдуллаһ әс-Сумали - шейх Муқбиль одан хадис пәнінен, екі "Сахихтың" хадистер тізбегіндегі адамдар туралы сабақ алған
- Шейх Абдуллаһ ибн Мұхаммед ибн Хумәйд - "Тухфат әс-сәния" кітабынан сабақ алған
- Шейх Хаммад ибн Мұхаммед әл-Ансари
- Шейх Йахйа ибн Осман әл-Бакистани - Меккедегі әл-Харам мешітінде "Сахих әл-Бұхари", "Сахих Муслим" және "Тәпсір Ибн Кәсир" кітаптарынан сабақ алған
- Қазы Йахйа әл-Ашуль - "Субул әс-сәләм" кітабынан сабақ алған
- Шейх Мұхаммед әс-Сабиль - мұрагерлік құқықтан (фараид) сабақ алған
- Шейх Абдуль-Мухсин әл-Аббад
- Шейх Мұхамед Әмин әш-Шинқити
Шәкірттері өңдеу
Шейх Муқбиль Йеменде "Дар әл-хадис" атанып кеткен білім ордасын құрып, өзінен кейін өзінің ісін әлі күнге шейін жалғастырып келе жатқан көптеген шәкірт қалдырып кетті. Олардың ең атақтылары:
- Шейх Йахйа ибн Әли әл-Хаджурри - шейх Муқбильдің "Дар әл-хадистегі" орынбасары
- Шейх Мұхаммед әл-Имам
- Шейх Мұхаммед ибн Абдуль-Уәһһаб әл-Уассаби
- Шейх Әбдуррахман әл-Адани
Ғылыми еңбектері мен кітаптары өңдеу
- "Әл-джамиғ әс-сахих мимма ләйсә фи сахихайн" - екі "Сахих" кітабына кірмеген сахих хадистердің реттелген жинағы (6 том)
- "Рияд әл-джәннә фи радд алә ағдә әс-сунна" -[[Шииттер|шииттерге] қарсы жазылған кітабы
- "Екі қасиетті мешіт жеріндегі Хомейнидің атеизмі" - 1979 жылғы Иран революциясына сын [3]
- "Әш-шафаға" - шапағат мәселесіндегі сахих және әлсіз хадистердің жинағы
және т.б. хадис, ақида, сүннет, фиқһ мәселелеріне арналған кітаптар мен хадис жинақтары[4]
Дереккөздер өңдеу
- ↑ Sahab.net сайтындағы Шейх Муқбильдің қысқаша өмірбаяны(қолжетпейтін сілтеме) (ар.)
- ↑ "Әбу Әбдуррахман Муқбиль ибн Һади әл-Уадиидің автобиографиясы"; 4-ші басылым, "Дар әл-асар" баспа үиі, Сана, Йемен
- ↑ [1] (ар.)
- ↑ Шейх Муқбиль ибн Һадидің шығармаларының тізімі (ар.)