Ислам туралы мақалалар тізімдемесінің бөлігі
Усул әл-фиқһ

(Фиқһ негіздері)

Осы үлгіні: көру · талқылау · өңдеу

Мүфти (mufti) — исламда соттың немесе жеке тұлғаның жүгінген мәселесіне шешім шығаруға өкілетті, құқық саласындағы беделді адам. [1].

Мүфти (парсы тілінен – пәтуа, шешім шығарушы) – шариғат заңдары негізінде даулы мәселелерге билік айтып, шешім шығаратын дін басы. Алғашқы Мүфтиді ел басшысының кеңесшісі ретінде Мысырда халиф Омар ІІ тағайындады (717 – 720). Мұсылман мемлекеттерінің іргесі кеңеюіне орай, жаңа құрылған жеке аймақтардың әміршілері Мүфтилерді қызметке тағайындай бастады. Бір мемлекеттің ішінде бірнеше мүфтилік болса, біреуі Бас Мүфти болып тағайындалды. Ол өзге Мүфтилердің шешімін қайта қарай алды. Осман империясында 15 ғасырда Стамбұл Мүфтиі бүкіл мемлекеттің бас Мүфтиі болып, Шайх әл-ислам атағын иеленеді. Ол Сұлтан атынан, оның өкілеттігімен билік жүргізген барлық сұлтандардың, шенеуніктердің сұраныстарына пәтуа шығарып, шариат тұрғысынан олардың іс-әрекеттерінің заңды, заңсыздығы жайлы билік айтты. Имам Ахмад Мүфтидің бойынан табылуға тиісті бес қасиетті атап көрсетті: 1) ниеті дұрыс, иманы толық болу; 2) білімді, парасатты сабырлы болу; 3) табандылық, ақиқатты айту; 4) дарын мен зеректік; 5) адамды тани білу қасиеті. Қазір Қазақстанда Қазақстан мұсылмандары діни бас-қармасының атқарушы органын Бас Мүфти басқарады. [2]

Бұл тәрізді шешім шығару үшін Құран мен Хадистерді, сондай-ақ құқықтық оқиғаларды толық білуі қажет. Осман империясында Стамбұлдың мүфтиі мұсылман құқықтық жүйесінің басшысы болған, соттық және діни иерархияның бәрін басқарған.

Мұсылман мемлекеттерінде заманауи кодекстердің пайда болуы мүфтилердің беделін айтарлықтай төмендетті, қазіргі кезде олар мұрагерлік, неке және ажырасу тәрізді мәселелермен ғана айналысады.

Дереккөздер өңдеу

  1. Britanica настольная энциоклопедия.Том І «АСТ-Астрель» Москва, 2006. ISBN 978-5-17-08532-4 (T.1) (ACT), ISBN 978-5-271-1512-0 (T.1) (Aстрель)
  2. "Қазақ энцклопедиясы - VI"