Перл Бак
Перл Бак (ағылш. Pearl Sydenstricker Buck; қытайша аты 赛珍珠, Sai Zhēnzhū; 26 маусым 1892 - 6 наурыз 1973) — американдық жазушы, Әдебиет саласындағы Нобель сыйлығының иегері. Миссионердің қызы, ол балалық және жасөспірім кезеңдерін Қытайда, оған өз шығармаларын жазуға түрткі болған елде өткізді.[1][2]
| Перл Бак | |
| Pearl Sydenstricker Buck | |
 Перл Бак 1932жылы | |
| Туған кездегі есімі |
Перл Комфорт Сайденстрикер |
|---|---|
| Лақап аты |
Pearl S. Buck (Перл С. Бак) және |
| Туған күні | |
| Туған жері |
Хилсборо, Батыс Виргиния штаты |
| Қайтыс болған күні | |
| Қайтыс болған жері | |
| Азаматтығы | |
| Мансабы |
аудармашы, романист, автобиограф, құқық қорғаушы, сценарист, журналист, балалар жазушысы, романист, миссионер |
| Шығармашылық жылдары |
1930-1969 |
| Жанры |
роман, өмірбаян |
| Шығармалардың тілі |
Ағылшын, Қытай(мандарин) тілдерінде |
| Дебюті |
Шығыс жел, Батыс жел (1930) |
| Марапаттары |
1932 ж. Пулитцер сыйлығы, 1938 ж. Әдебиет саласындағы Нобель сыйлығы |
| Сыйлықтары |
Әдебиет саласындағы Нобель сыйлығы (1938) Ұлттық әйелдер даңқы залы (1973) Хорейшо Алжир сыйлығы (1964) |
| Қолтаңбасы |
|
1938 жылы ол «Қытай шаруаларының өмірін көп қырлы, шынайы эпикалық сипаттағаны үшін және өмірбаяндық шедеврлері үшін» Әдебиет саласындағы Нобель сыйлығын алды.
Өмірбаяны өңдеу
Перл Сейденстрикер 1892 жылы 26 маусымда Батыс Виргиния штатындағы Хиллсборо қаласында дүниеге келген. Оның ата-анасы миссионер болған және үйлену тойынан кейін бірден Қытайға кеткен, бірақ Америкаға Перлдің анасы жүкті болған кезде оралған. Перл үш айлық болғанда, отбасы Қытайға оралып, Нанкинге жақын орналасты.
Қытайдағы көтерілістен кейін шетелдіктер үшін бұл елде болу қауіпті болып, көптеген адамдар Қытайдан кетіп қалды. Перлдің әкесі қалуға шешім қабылдап отбасымен бірге Шанхайға көшті.[3]
Жазушы Қытайдағы Мисс Джуэлл мектебінде оқыды, бірақ кейін сыныптастарының нәсілшілдік көзқарасы үшін кетіп қалды. Перл ағылшынша, қытайдың жергілікті диалектісінде және классикалық қытай тілінде еркін сөйлейтін.[4] Осы кезеңде Перл көп оқыды, атап айтқанда Чарльз Диккенстің еңбектерін сүйіп оқыды, оны әкесі құптамады.
1911 жылы Перл АҚШ-қа кетіп, Вирджиниядағы әйелдер колледжінде оқыды. 1914 жылдан 1933 жылға дейін ол миссионерлік қызметті жүзеге асырды, бірақ кейін оның көзқарасы өзгере бастады және миссионерлік қызметтен бас тартты.
1914 жылы Перл Қытайға оралды. Онда ол миссионер Джон Бакпен 1917 жылы мамырда үйленді, содан кейін олар Сучжоуға көшті. Ол бұл саланы өзінің «Жер» және «Ұлдары» кітаптарында сипаттаған.
1920 жылы олар Нанкиндегі университет қалашығына қоныстанды, онда екеуі де оқытушылар болды. 1921 жылы жазушының анасы қайтыс болды. 1924 жылы Перл жұбайымен АҚШ-қа оралды, онда Перл Корнелл университетінде магистр дәрежесін алды. 1925 жылы Перл Дженис есімді қызды асырап алды, ал күзде отбасы Қытайға кетті.
Соғыстың басынан бастап, ол американдық әскерлер оларды құтқармас бұрын, отбасымен кедей қытайлардың үйлерінде жасырынуға мәжбүр болды. Осылайша, Перл Шанхайға, одан Жапонияға көшіп келді. Перл Жапонияда отбасымен ол бір жыл болды, бірақ содан кейін қайтадан Қытайға оралды. 1927 жылдан бастап, ол Қытайда болған кезде, өзін толығымен әдеби қызметке арнады. Әдебиет ол үшін өзін-өзі көрсету құралы әрі ақша табудың әдісі болды, өйткені оның некесі бұзылып, қызы ауыр науқасқа душар болды. 1929 жылы Перл АҚШ-қа қайта оралды. Нью-Йорктегі баспагер Ричард Уолш Перлдің «Шығыс жел, Батыс жел» кітабын қабылдады. Перл «Жер» романын аяқтау үшін Қытайға қайта оралды, 1934 жылы ол Америкаға оралды және Қытайға ешқашан келмеді.
1935 жылы жазушы бірінші күйеуімен ажырасып, Ричард Уолшқа үйленді. Өмірінің соңына дейін Перл Пенсильванияда күйеуімен бірге тұрды. Ол 1973 жылы наурызда Өкпенің қатерлі ісігінен қайтыс болды.
Шығармалары өңдеу
Романдары өңдеу
- Шығыс жел, батыс жел (ағылш. East Wind:West Wind, 1930)
- Жер (ағылш. The Good Earth, 1931, Пулитцеровская премия)
- Ұлдарым (ағылш. Sons, 1933)
- Үйдің ыдырауы (ағылш. A House Divided, 1935)
- Бұл мақтаншақ жүрек (1938)
- Ұлы толқын (ағылш. The Big Wave, 1938)
- Айдаһар тұқымы (1942)
- Әйелдер павильоны (1946)
- Пион (1948)
- Ересек болып қалыптаспаған бала (ағылш. The Child Who Never Grew, 1950)
- Құдайдың адамдары (1951)
- Кел, менің сүйіктім (1953)
- Император әйел (ағылш. Imperial Woman, 1956)
- Қытай аспаны (1956)
- Пекиннен хат (ағылш. Letter from Peking, 1967)
- Тірі қамыс (1963)
- Уақыт - түс (ағылш. The Time is Noon, 1966)
- Мэтью, Марк, Лука және Джон (1967)
- Лиен ханымның үш қызы (ағылш. The Three Daughters of Madame Liang, 1969)
Биография өңдеу
- Сүргін (ағылш. The Exile, 1936)
- Жауынгер періште (ағылш. Fighting Angel, 1936)
Автобиографиялары өңдеу
- Менің бірнеше әлемім (1954)
- Өткел көпір (1962)