Сарғалдақтар тұқымдасы
Сарғалдақтар тұқымдасы (Ranunculaceae) — қос жарнақтыларға жататын бір не көп жылдық шөптесін өсімдіктердің тұқымдасы. Кейде бұта және шырмауық түрінде де кездеседі.
| Сарғалдақтар тұқымдасы Қазбалық ауқымы: Cretaceous–Recent[1] | ||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Ranunculus auricomus (type species)
| ||||||||
| Ғылыми топтастыруы | ||||||||
| ||||||||
| Тұқымдас тармақтары | ||||||||
Таралуы өңдеу
Жер шарында кең тараған 50-ден астам туысы, 1200-ге жуық (кей мәліметтерде 2000) түрі негізінен қоңыржай белдеулерде, салқын жерлерде және суда өседі. Қазақстанның барлық аймақтарында кездесетін 29 туысы, 185 түрі бар. Ішінде жиі кездесетіндері: сарғалдақ, бәрпі, тегеурінгүл, жанаргүл, т.б.
Ботаникалық сипаттамасы өңдеу
Жапырақтары бүтін жиекті не тілімденген, жапырақ серіктері болмайды. Гүлі қос жынысты (сирек жағдайда дара жынысты) болады. Аталығы өте көп, гинецейі апокарпты (гүлдегі өзара тұтаспаған аналықтар жиынтығы). Жемісі — көп тұқымды жапырақша немесе көп жаңғақша. Тұқымы майлы.
Химиялық құрамы өңдеу
Көп жылдық Сарғалдақтар тұқымдасының құрамында алкалоид және глюкозид болғандықтан улы келеді. Сарғалдақтар тұқымдасының көпшілік түрі дәрілік өсімдіктер (жанаргүл, бәрпі, т.б.); әсемдік үшін де өсіріледі (шөмісгүл, тегеурінгүл, жібілген, т.б.). [2]
Тұқымдас тектері өңдеу
GRIN мәліметі бойынша, сарғалдақ тұқымдасына кіретін тектер:
- Aconitum
- Actaea
- Adonis
- Anemone
- Anemonopsis
- Aphanostemma
- Aquilegia
- Archiclematis
- Arcteranthis
- Asteropyrum
- Barneoudia
- Beesia
- Calathodes
- Callianthemoides
- Каллиантемум
- Caltha
- Ceratocephala
- Clematis
- Consolida
- Coptis
- Delphinium
- Dichocarpum
- Enemion
- Eranthis
- Garidella
- Glaucidium
- Hamadryas
- Helleborus
- Hydrastis
- Isopyrum
- Knowltonia
- Komaroffia
- Krapfia
- Kumlienia
- Laccopetalum
- Leptopyrum
- Megaleranthis
- Metanomone
- Myosurus
- Naravelia
- Nigella
- Oreithales
- Paraquilegia
- Paroxygraphis
- Peltocalathos
- Ranunculus
- Semiaquilegia
- Thalictrum
- Trautvetteria
- Trollius
- Urophysa
- Xanthorhiza
Дереккөздер өңдеу
- ↑ Kathleen B. Pigg and Melanie L. DeVore (2005), "Paleoactaea gen. nov. (Ranunculaceae) fruits from the Paleogene of North Dakota and the London Clay", American Journal of Botany 92: 1650–1659, doi:10.3732/ajb.92.10.1650
- ↑ Қазақ Энциклопедиясы, 7 том
|
Бұл — мақаланың бастамасы. Бұл мақаланы толықтырып, дамыту арқылы, Уикипедияға көмектесе аласыз. Бұл ескертуді дәлдеп ауыстыру қажет. |