Тадеуш Костюшко
А́нджей Таде́уш Бонавенту́ра Костю́шко немесе Косцюшко (поляк тілінде Andrzej Tadeusz Bonawentura Kościuszko, беларус тілінде Андрэй Тадэвуш Банавентура Касцюшка, литва тілінде Tadas Kosciuška; 4 ақпан 1746, Меречевщина, Литва Ұлы князьдығы (қазір Ивацевич ауданы, Брестс облысы, Белоруссия) — 15 қазан 1817, Золотурн, Швейцария) — Речь Посполитая мен АҚШ-тың әскери және саяси қайраткері, АҚШ тәуелсіздігі үшін болған соғысқа қатысушы, 1794 жылы болған поляк көтерілісінің жетекшісі, Польшаның, АҚШ-тың, Литваның және Беларуссияның халық батыры, Францияның құрметті азаматы.
| А́нджей Таде́уш Бонавенту́ра Костю́шко | |
| пол. Andrzej Tadeusz Bonawentura Kościuszko белар. Андрэй Тадэвуш Банавентура Касцюшка лит. Tadas Kosciuška | |
.jpg) Тадеуш Костюшко. Швайкарт жұмысы. | |
| Туған күні | |
|---|---|
| Туған жері |
Меречевщина, Речь Посполитая (қазіргі - Беларусь) |
| Қайтыс болған күні | |
| Қайтыс болған жері | |
| Мемлекет | |
| Қызмет еткен жылдары | |
| Атағы | |
| Әскери бөлімі | |
| Шайқасы |
АҚШ тәуілсіздігі үшін соғыс |
| Марапаттары |
|
| Қолтаңбасы |
|
Костюшко 1746 жылы ақпан айында Литваның Ұлы князьдығында (Речь Посполитаяның құрамына кіреді) қазіргі Беларуссияның жерінде туған, оның нақты қай күні туғаны белгісіз. 20 жасында ол Варшавадағы кадет корпусын аяқтады. Барская конфедерациясының қатысуымен өткен азаматтық соғыстың басталғанына бір жыл болғанда, 1768 жылы Костюшко оқуын жалғастыру мақсатында Францияғаға көшіп кетті. Ол Речь Посполитаяға 1774 жылы тұңғыш рет оның жерін бөлгеннен соң 2 жылдан кейін келді және шонжар Сосновскийдің қожалығына тәрбиеші қызметіне тұрды. Ол өзінің жұмыс берушісінің қызымен қашуға бел байлайды. Алайда бұл ой сәтсіз аяқталып, қайта Францияға оралады. 1776 жылы Костюшко Солтүстік Америкаға көшіп кетеді, ол сол жерде Континентальді армияның полковнигі атағын алып, АҚШ тәуелсіздігі үшін соғысты. Әскери инженер ретінде ол бекініс салды және оның құрылысына жетекшілік етті. Сонымен қатар Нью-Йорк қаласында орналасқан Вест-Пойнт жоғары федералды әскери оқу орнындағы қорғанды да Костюшко салды. 1783 жылы оның еңбегін ескеріп, Континентальді конгресс оны бригада генералы етіп тағайындады.
Өз Отанына Костюшко 1784 жылы оралды. 1789 жылы генерал-майор болған Костюшко Речь Посполитая әскеріне қосылды. Речь Посполитая жері екінші рет бөлінгенде, 1794 жылы наурыз айында, ол көтеріліс ұйымдастырды және өзі оны басқарды. 1794 жылдың қазан айында Мацеёвиц түбіндегі ұрыста ресей әскерлері бұларды ойсырата жеңді, ал Костюшконың өзі тұтқынға түсті. 1796 жылы, ресей императоры ІIIЕкатеринаның өлімінен кейін, оның мұрагері ІІ Павелдің рахымшылдығымен Костюшко босатылды, бірақ АҚШ-қа қоныс аударылды. Еуропаға оралғаннан кейін, өмірінің соңына дейін, 1817 жылға дейін, Швейцарияда тұрды.
Балалық шағы өңдеу
Тадеуш Костюшко 1746 жылы ақпанда Меречевщина фольваркінде (Польшадағы помещик шаруашылығында) Коссово мекенінде (қазіргі Ивацев ауданы Брест облысы, Белоруссия; ол кезде Литовский Ұлы князьдығы,Речь Посполитая құрамында болған),[1]. Оның нақты қай күні туғаны белгісіз; көп деректерге қарағанда 4 немесе 12 ақпан болуы мүмкін [2][3]. Оның екі әпкесі Анна мен Екатерина және ағасы Юзеф болды.
Комментарии өңдеу
Примечания өңдеу
- ↑ Herbst, 1969 p. 430.
- ↑ Szyndler, 1994, p. 103
- ↑ Storozynski9, 2009, p. 13