Таулы Қарабақ Республикасы
Таулы Қарабақ Республикасы (арм. Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետություն; басқаша ресми атауы Арцах Республикасы, арм. Արցախի Հանրապետություն) — Әзірбайжаннан бөлініп шығып, өз тәуелсіздігін жариялаған, бұрынғы мойындалмаған мемлекет. 1991 жылғы 2 қыркүйекте өз тәуелсіздігін жариялаған бұл республика 2023 жылы орын алған әскери қақтығыстардан кейін 2024 жылғы 1 қаңтарда Әзірбайжан құрамына қайта қосылды.[4][5]
| Таулы Қарабақ Республикасы арм. Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետություն Արցախի Հանրապետություն жартылай мойындалған мемлекет (1991–2023) | |||||||||
| |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||||
| Әнұраны арм. Ազատ ու անկախ Արցախ аударылғанда: Егеменді және Тәуелсіз Арцах | |||||||||
.svg)
| |||||||||
| Астанасы | Степанакерт | ||||||||
| Тіл(дер)і | армян тілі орыс тілі[lower-alpha 1] | ||||||||
| Ақша бірлігі | қарабақ драмы (де-факто армян драмы) | ||||||||
| Аумағы | жарияланған (1991) ~5,000 км² жарияланған (1994–2020) ~13,300 км² де-факто (1994–2020) 11,432 км² де-факто (желтоқсан 2020)[2] ~3170 км² | ||||||||
| Халқы | 120,000 (2021)[3] | ||||||||
| Басқару формасы | президенттік республика | ||||||||
| Жоғарғы Кеңес төрағасы | |||||||||
| - қаңтар–сәуір 1992 | Артур Мкртчян | ||||||||
| Президенті | |||||||||
| - желтоқсан 1994–наурыз 1997 | Роберт Кочарян (біріншісі) | ||||||||
| - 10–28 қыркүйек 2023 | Самвел Шахраманян (соңғысы) | ||||||||
| Мойындаған мемлекеттер |
Жартылай мойындалғандар Абхазия Оңтүстік ОсетияМойындалмағандар  Транснистрия
| ||||||||
| Тарихы | |||||||||
| - 20 ақпан 1988 | Бірінші Таулы Қарабақ соғысы | ||||||||
| - 2 қыркүйек 1991 | Автономиясын алды | ||||||||
| - 10 желтоқсан 1991 | Тәуелсіздігін жариялады | ||||||||
| - 27 қыркүйек 2020 | Екінші Таулы Қарабақ соғысы | ||||||||
| - 19–20 қыркүйек 2023 | Қарабақта болған ірі қақтығыстар | ||||||||
| - 28 қыркүйек 2023 | Республиканың ыдырауы | ||||||||
Өкілдіктері өңдеу
2023 жылғы ыдырауына дейін Таулы Қарабақ Республикасының шетелде өкілдіктері бар еді:
Әкімшілік-аумақтық бөлінісі өңдеу
| Әкімшілік-аумақ бірлігі | Әкімшілік орталығы |
|---|---|
| Степанакерт қаласы | |
| Аскеран ауданы | Аскеран қаласы |
| Гадрут ауданы | Гадрут қаласы |
| Кашатаг ауданы | Лачин қаласы |
| Мартакерт ауданы | Мартакерт қаласы |
| Мартуни ауданы | Мартуни қаласы |
| Шаумян ауданы | Кельбаджар қаласы |
| Шуши ауданы | Шуша қаласы |
Ескертпелер өңдеу
Дереккөздер өңдеу
- ↑ Парламент Карабаха признал русский язык официальным языком республики (орыс.). РБК (25 марта 2021). Тексерілді, 28 қыркүйек 2023.
- ↑ Территориальные потери Арцаха в результате второй Карабахской войны (статистика и карты) (орыс.). Кавказский узел (19 ноября 2020). Тексерілді, 28 қыркүйек 2023. Мұрағат көшірмесі Wayback Machine мұрағатында
- ↑ Nikol Pashinyan, Arayik Harutyunyan chair meeting on ongoing and upcoming programs to be implemented in Artsakh (ағыл.). Армения премьер-министрінің ресми сайты (25 March 2021). Тексерілді, 28 қыркүйек 2023. Мұрағат көшірмесі Wayback Machine мұрағатында
- ↑ Президент Нагорного Карабаха подписал указ о прекращении существования республики (орыс.). Ведомости (28 сентября 2023). Тексерілді, 28 қыркүйек 2023.
- ↑ Ebel, Francesca Defeated by force, Nagorno-Karabakh government declares it will dissolve (ағыл.). The Washington Post (28 September 2023). Тексерілді, 7 қаңтар 2024.