Туу коэффициенті
Туу коэффиценті — бір жылда тірі туған балалардың жалпы санының халық санына қатынасының промилде көрсетілген демографиялық көрсеткіші.Бөлінгіште бала көтеретін жастағы (әдетте 15 пен 44 жастың арасы) немесе неғүрлым нақты жас топтарындағы әйелдердің саны (туудың арнайы коэффициенттері) болуы мүмкін.[1][2]
Тірі туылғандар саны туралы ақпарат әдетте тууларды тіркеудің әмбебап жүйесінен алынады, сонымен қатар халық санағы есебінің нәтижесінде және арнайы демографиялық әдістер арқылы бағаланады. Халықтың есептік орташа санын жыл ортасындағы халық санына жатқызуға болады[3][4].
Туу көрсеткішіне әсер ететін факторлар өңдеу
Популяцияның туу көрсеткіштеріне әсер ететін күрделі тәсілдермен өзара әрекеттесетін көптеген факторлар бар. Дамыған елдерде туу деңгейі көрсеткіші дамымаған елдерге қарағанда төмен болады (қараңыз: «Кіріс және бала туу). Ата-ананың балаларының саны келесі ұрпақтағы әрбір адамның балаларының санымен тығыз байланысты[5]. Әдетте бала туу көрсеткішінің жоғарылауына әсер ететін факторлар: дін[6], балалы болу ниеті[7] және ананың қолдау табуы жатады[8]. Әдетте бала туу көрсеткішінің төмендеуіне әкелетін факторлар: байлық, білім[9] әйелдердің еңбекке қатысуы[10] қалалық тұрғылықты жері[11], интеллект, әйелдер жасының ұлғаюы, әйелдердің құқықтары, отбасын жоспарлау қызметтеріне қолжетімділік және (аз дәреже) ер адамдар жасының ұлғаюы. Алайда бұл факторлардың көпшілігі әмбебап емес және аймақ пен әлеуметтік сынып бойынша ерекшеленеді. Мысалы, жаһандық деңгейде бала туудың жоғарылауы дінмен тығыз байланыста жүреді[12].
Дереккөздер өңдеу
- ↑ О.Д.Дайырбеков, Б.Е.Алтынбеков, Б.К.Торғауытов, У.И.Кенесариев, Т.С.Хайдарова Аурудың алдын алу және сақтандыру бойынша орысша-қазақша терминологиялық сөздік. Шымкент. “Ғасыр-Ш”, 2005 жыл. ISBN 9965-752-06-0
- ↑ Биекенов К., Садырова М. Әлеуметтанудың түсіндірме сөздігі. — Алматы: Сөздік-Словарь, 2007. — 344 бет. ISBN 9965-822-10-7
- ↑ «Data – Population and Demographic Indicators». econ.worldbank.org. Archived from the original on 27 February 2017. Retrieved 26 February 2017.
- ↑ «Fertility rates»; Economic Geography Glossary at University of Washington.
- ↑ Murphy, Michael (2013). «Cross-National Patterns of Intergenerational Continuities in Childbearing in Developed Countries». Biodemography and Social Biology. 59 (2): 101–126. doi:10.1080/19485565.2013.833779. ISSN 1948-5565. PMC 4160295. PMID 24215254.
- ↑ Hayford, S.R.; Morgan, S.P. (2008). «Religiosity and Fertility in the United States: The Role of Fertility Intentions». Social Forces. 86 (3): 1163–1188. doi:10.1353/sof.0.0000. PMC 2723861. PMID 19672317.
- ↑ Lars Dommermuth; Jane Klobas; Trude Lappegård (2014). "Differences in childbearing by time frame of fertility intention. A study using survey and register data from Norway". Part of the research project Family Dynamics, Fertility Choices and Family Policy (FAMDYN).
- ↑ Schaffnit, S. B.; Sear, R. (2014). "Wealth modifies relationships between kin and women's fertility in high-income countries". Behavioral Ecology. 25 (4): 834–842. doi:10.1093/beheco/aru059. ISSN 1045-2249.
- ↑ Lutz, Wolfgang; Goujon, Anne; Kebede, Endale (19 February 2019). "Stalls in Africa's fertility decline partly result from disruptions in female education". Proceedings of the National Academy of Sciences. 116 (8): 2891–2896. Bibcode:2019PNAS..116.2891K. doi:10.1073/pnas.1717288116. ISSN 0027-8424. PMC 6386713. PMID 30718411.
- ↑ Bloom, David; Canning, David; Fink, Günther; Finlay, Jocelyn (2009). "Fertility, female labor force participation, and the demographic dividend". Journal of Economic Growth. 14 (2): 79–101. doi:10.1007/s10887-009-9039-9.
- ↑ Sato, Yasuhiro (30 July 2006), "Economic geography, fertility and migration" (PDF), Journal of Urban Economics, archived from the original (PDF) on 6 February 2016, retrieved 31 March 2008.
- ↑ «Eurostat – Tables, Graphs and Maps Interface (TGM) table». Ec.europa.eu. 11 August 2016. Retrieved 11 March 2017.