Түркиядағы ЮНЕСКО Әлемдік мұра нысандар тізімі
ЮНЕСКО Әлемдік мұра тізімінде Түркияның 13 нысаны бар (2014 жылғы мәліметі бойынша). Бұл нысан тізімге 11 нысан мәдени, 2 - аралас критерийлар бойынша іліккен[1]. Бұдан басқа, 2014 жылғы жағдайына сәйкес Түркия аймағындағы Әлемдік мұра тізіміне 52 нысан үміткер ретінде тіркелген[2].
Тізім өңдеу
Берілген кестеде нысандар Юнеско Әлемдік мұра тізіміне қосылуының хронологиялық тәртібінде орналасқан
| # | Сурет | Аты | Мекені | Жасалған кезі | Тізімге кірген жылы | № | Талаптар |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1 | 
|
Стамбул қаласының тарихи аймағы (түр. İstanbul'un Tarihi Alanları) |
Стамбул | б.з.б. V ғ.[3]- б.з. XIX ғ. | 1985 | 356 | i, ii, iii, iv |
| 2 | 
|
Гёреме ұлттық паркі және Каппадокия жартастары (түр. Göreme Milli Parkı ve Kapadokya) |
Невшехир, Кайсери, Аксарай және Нигде | IV ғ. | 1985 | 357 | i, iii, v, vii |
| 3 | .jpg)
|
Улу-джами (Дивриги) Дивриги қаласынадағы мешіт және аурухана (түр. Divriği Ulu Camii ve Darüşşifası) |
Сивас | XIII ғ. | 1985 | 358 | i, iv |
| 4 | 
|
Хаттус қираған үйінділері (түр. Hattuşaş: Hitit Başkenti) |
Чорум | б.з.б. 2 мыңжылдық | 1986 | 377 | i, ii, iii, iv |
| 5 | 
|
Немрут-Даг (түр. Nemrut Dağı) |
Адыяман | б.з.б. 69 - 34 ж. | 1987 | 448 | i, iii, iv |
| 6 | 
|
Памуккале - көне Иераполь (түр. Hierapolis ve Pamukkale) |
Денизли | б.з.б. II ғ. | 1988 | 485 | iii, iv, vii |
| 7 | 
|
Ксанф-Летоон - ежелгі Ликияның астаналары (түр. Ksantos ve Letoon) |
Мугла және Анталия | б.з.б. VIII - VII ғ.[4] | 1988 | 484 | ii, iii |
| 8 | 
|
Сафранболу қаласы (түр. Safranbolu Şehri) |
Карабюк | XIII-XX ғ. | 1994 | 614 | ii, iv, v |
| 9 | 
|
Ежелгі Трояның археологиялық қазбалары (түр. Troya Antik Kenti) |
Чанаккале | б.з.б. XIII-XII ғ. | 1998 | 849 | ii, iii, vi |
| 10 | 
|
Селимие мешіті (түр. Selimiye Camii ve Külliyesi) |
Эдирне | 1568—1574 жыл | 2011 | 1366 | i, iv |
| 11 | 
|
Поселение эпохи неолита Чатал-Хююк (түр. Çatalhöyük Neolitik Kenti) |
Ең жақын елді мекен: Конья Ил: Конья |
VIII—VI тысячелетие до н. э. | 2012 | 1405 | ii, iv |
| 12 |  
|
Бурса және Жұмалықызық елді мекендеріндегі ежелгі салжұқ қоныстары (түр. Bursa ve Cumalıkızık: Osmanlı İmparatorluğu'nun Doğuşu) |
Бурса | XIII ғ-дан бастап | 2014 | 1452 | i, ii, iii, iv, vi |
| 13 | 
|
Пергам (түр. Pergamon Çok Katmanlı Kültürel Peyzaj Alanı) |
Измир | б.з.б. IV ғ-дан бастап | 2014 | 1457 | i, ii, iii, iv, vi |
Әлемдік мұра тізіміне үміткер нысандар өңдеу
Берілген кестеде нысандар Юнеско Әлемдік мұра тізіміне қосылуының хронологиялық тәртібінде орналасқан
| # | Сурет | Аты | Орналасуы | Құрылған уақыты | Тізімге кірген уақыты | № | |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1 |  |
Эфес (түр. Efes) |
Ең жақын елді мекен: Измир Измир |
б.з.б. XVI-XIV ғ. | 1994 | 665 | i, ii, iii, v |
| 2 |  |
Караин үңгірі (түр. Karain) |
Ең жақын елді мекен: Анталия Анталия |
б.з.б. XX мыңжылдық | 1994 | 666 | iii, vi |
| 3 |  |
Сумела монастырі (түр. Sümela Manastırı) |
Ең жақын елді мекен: Трабзон Трабзон |
IV-V ғ. | 2000 | 1397 | i, iii |
| 4 |  |
Алахан монастырі (түр. Alahan Manastırı) |
Ең жақын елді мекен: Мут Мерсин |
V ғ. | 2000 | 1398 | i, iii, iv |
| 5 |  |
Әулие Николас шіркеуі (түр. Aziz Nikolaos Kilisesi) |
Демре Анталия |
IV ғ. | 2000 | 1399 | iii, iv |
| 6 |   |
Харран және Шанлыурфа (түр. Harran/Şanlıurfa) |
Шанлыурфа | С б.з.б. XIV ғ. | 2000 | 1400 | i, ii, iii, iv |
| 7 | |
Ахлат (түр. Ahlat) |
Битлис | б.з.б. X ғ. | 2000 | 1401 | i, iii |
| 8 |  |
Диярбакыр қаласының шіркеуі мен қала дуалдары (түр. Diyarbakır surları) |
Диярбакыр | IV ғ. | 2000 | 1402 | i, iii, v |
| 9 |  |
Салжұқтар кезенінің керуенсарайлары: Догубаязиттан Денизлиге дейін (түр. Selçuklular Döneminde) |
Агры, Ақсарай, Денизли | XI-XIV ғ. | 2000 | 1403 | ii, iii, iv |
| 10 |  |
Конья (түр. Konya) |
Конья | XII-XIII ғ. | 2000 | 1404 | i, ii, v |
| 11 |  |
Аланья (түр. Alanya) |
Анталия | XII ғ. | 2000 | 1405 | iii, iv |
| 12 |  |
Мардин (түр. Mardin) |
: Мардин | XVI ғ. | 2000 | 1406 | ii, iii, iv |
| 13 |  |
Тарсустағы Әулие Павет шіркеуі (түр. St.Paul Kilisesi ve Kuyusu) |
Мерсин | XII ғ. | 2000 | 1409 | ii, iii, iv |
| 14 |  |
Исхак-паша сарайы (түр. İshak Paşa Sarayı) |
Агры | XVIII ғ. | 2000 | 1410 | i, iii, iv |
| 15 |  |
Кекова (түр. Kekova) |
Анталия | — | 2000 | 1411 | не указаны |
| 16 |  |
Термессос ұлттық паркі (түр. Güllük Dağı Millî Parkı (Termessos)) |
Анталия | — | 2000 | 1412 | не указаны |
| 17 |  |
Афродизиас қаласының археологиялық ескерткіштері (түр. Afrodisias) |
Айдын | б.з.б. II-VI ғ. | 2009 | 5406 | ii, iv |
| 18 |  |
Ежелгі Ликия қалалары (түр. Likya) |
Анталия | б.з.б. V-IV ғ. | 2009 | 5408 | iii, iv |
| 19 |  |
Сагалассос қаласының археологиялық ескерткіштері (түр. Sagalassos) |
Бурдур | б.з.б. III-XIII ғ. | 2009 | 5409 | ii, iii |
| 20 |  |
Перге қаласының археологиялық ескерткіштері (түр. Perge) |
Ил: Анталия | б.з.б. VII-VII ғ. | 2009 | 5411 | ii |
| 21 | |
Бейшехире қаласындағы Эшрефогуллары мешіті (түр. Eşrefoğlu) |
Конья | XIII ғ. | 2011 | 5611 | ii, iv |
| 22 |  |
Гёбекли-Тепедегі мегалит ескерткіші (түр. Göbekli Tepe) |
Шанлыурфа | б.з.б. IX мыңжылдық | 2011 | 5612 | i, ii, iii, iv, vi |
| 23 |  |
Әулие Петр шіркеуі (Антакья) (түр. Saint Pierre Kilisesi) |
Хатай | XI ғ. | 2011 | 5613 | iii, vi |
| 24 |  |
Айзаной антикалық қала (түр. Aizanoi) |
Кютахья | б.з.б. II мыңжылдық | 2012 | 5724 | ii, iv |
| 25 |  |
Ани тарихи қаласы (түр. Ani) |
Ең жақын елді мекен: Карс Карс |
V ғ. | 2012 | 5725 | ii, iii, iv |
| 26 |  |
Зевгма қаласының археологиялық орындары (түр. Zeugma) |
Ең жақын елді мекен: Низип Газиантеп |
б.з.б. IV ғ. | 2012 | 5726 | ii, iii, iv |
| 27 |  |
Гордион (түр. Gordion) |
Анкара | б.з.б. VIII-V ғ. | 2012 | 5727 | ii, iv, vi |
| 28 | |
Бирги тарихи қаласы (түр. Birgi) |
Измир | б.з.б. VIII ғ. | 2012 | 5728 | ii, iv |
| 29 | |
Гекатомнус мавзолейі (түр. Hecatomnus Mozolesi) |
Миляс Мугла |
б.з.б. IV ғ. | 2012 | 5729 | i, iii, iv |
| 30 |  |
Бечин ортағасырлар қаласы (түр. Beçin) |
Ең жақын елді мекен: Миляс Мугла |
XIV ғ. | 2012 | 5730 | ii |
| 31 |  |
Нигде қаласының тарихи ескерткіштері (түр. Niğde) |
Ил: Нигде | XIII ғ. | 2012 | 5731 | ii |
| 32 | |
«Есемек» (түр. Yesemek) |
Ең жақын елді мекен: Газиантеп Газиантеп |
б.з.б. X ғ. | 2012 | 5732 | ii, iii |
| 33 |  |
Одунпазары (түр. Odunpazarı) |
Эскишехир | XIII ғ. | 2012 | 5733 | iii, vi |
| 34 |  |
Мамуре бекеті (түр. Mamure kalesi) |
Анамур Мерсин |
III ғ. | 2012 | 5734 | iv, v |
| 35 |  |
Хаджи Бекташ-и Вели мұражайы (түр. Hacıbektaş Veli Müzesi) |
Хаджыбекташ Невшехир |
XIV ғ. | 2012 | 5735 | iii, vi |
| 36 |  |
Лаодикея қаласының археологиялық ескерткіштері (түр. Laodikeia) |
Город: Денизли Ил: Денизли |
б.з.б. III ғ. | 2013 | 5823 | ii, iii, iv |
| 37 |  |
Туз көлі (түр. Tuz Gölü) |
Илы: Конья, Анкара, Аксарай | — | 2013 | 5824 | vii, viii, x |
| 38 |  |
Генуэздің сауда орындары мен бекеттері (түр. Ceneviz Ticaret Mesajlar ve Surlar) |
Стамбул, Измир, Бартын, Дюздже, Синоп | XIII-XV ғ. | 2013 | 5825 | ii, iv |
| 39 |  |
Сарды көне қаласы және Бин Тепе мазарлары (түр. Sardes/Bintepe tümülüs mezarları) |
Салихли Маниса |
б.з.б. V ғ. | 2013 | 5829 | i, ii, iii |
| 40 |  |
Изник (түр. İznik) |
Бурса | б.з.б. IV ғ. | 2014 | 5900 | ii, iii, v |
| 41 |  |
Зейнель Абидин мешіттер кешені және Әулие Иаков Низибий шіркеулері (түр. Zeynel Abidin Camii/Mar Yakub kilisesi) |
Нусайбин Мардин |
IV ғ. | 2014 | 5901 | iii, iv |
| 42 |  |
Ахи Эвран мазары (түр. Ahi Evran Türbesi) |
Кыршехир Кыршехир |
— | 2014 | 5902 | iii, vi |
| 43 |  |
Селевкия Пиерия қаласындағы Тит императорының тоннелі (түр. Titus Tüneli) |
Самандаг Хатай |
I - II ғ. | 2014 | 5903 | i, iv |
| 44 |  |
Махмут-бей мешіті (түр. Mahmutbey Camii) |
Касаба Кастамону |
1366 | 2014 | 5904 | ii, iv |
| 45 |  |
Каниша-Кюльтепедегі археологиялық ескерткіштері (түр. Kaniş/Kültepe) |
Ең жақын елді мекен: Кайсери Кайсери |
б.з.б. 2-ші мыңжылдық | 2014 | 5905 | ii, iii |
| 46 |  |
Кавн тарихи қаласы (түр. Kaunos) |
Ең жақын қала: Дальян Мугла |
б.з.б. X ғ. | 2014 | 5906 | i, ii, iii, iv |
| 47 |  |
Анатолиядағы салжұқ медреселері (түр. Anadolu'da Selçuklu medrese) |
Конья, Сивас, Кайсери, Кыршехир, Эрзурум | X ғ. | 2014 | 5907 | ii, iv |
| 48 |  |
Арслантепедегі археологиялық ескерткіштері (түр. Arslantepe Höyüğü) |
Ең жақын қала: Малатья Малатья |
б.з.б. 4-ші мыңжылдық | 2014 | 5908 | ii, iii, iv |
| 49 |  |
Корикос тарихи қаласы (түр. Korykos) |
Кызкалеси Мерсин |
IV ғ. | 2014 | 5909 | ii, iii, iv |
| 50 |  |
Аназарб тарихи қаласы (түр. Anavarza) |
Адана | — | 2014 | 5910 | iii, iv, vi |
| 51 |  |
Галлипол бұғазының және Дарданеллы маңындағы шайқастар орындары (түр. Çanakkale Boğazı/Gelibolu) |
Чанаккале | — | 2014 | 5911 | vi |
| 52 |  |
«Эфлатун Пинар» (түр. Eflatunpınar) |
Конья | — | 2014 | 5912 | iii, iv, vi |
Дереккөздер өңдеу
- ↑ Критерии. Басты дереккөзінен мұрағатталған 29 қазан 2012.
- ↑ Tentative (ағыл.). UNESCO World Heritage Centre. — Түркиядағы ЮНЕСКО Әлемдік мұра нысандар тізіміне үміткерлер. Басты дереккөзінен мұрағатталған 27 тамыз 2011. Тексерілді, 28 шілде 2011.
- ↑ The Serpent Column Мұрағатталған 2 тамыздың 2007 жылы.
- ↑ XANTHOS and LETOON Мұрағатталған 5 ақпанның 2015 жылы.
Тағы қараңыз өңдеу
Сыртқы сілтемелер өңдеу
- ЮНЕСКОның ресми сайты: Франциядағы ЮНЕСКО Әлемдік мұра нысандар тізімі
- Франциядағы ЮНЕСКО Әлемдік мұра нысандар Мұрағатталған 30 сәуірдің 2009 жылы.
- Франциядағы ЮНЕСКО Әлемдік мұра нысандарының каталогі