Феликс Мендельсон
Якоб Людвиг Феликс Мендельсон Бартолди (нем. Jakob Ludwig Felix Mendelssohn Bartholdy, 3 ақпан 1809, Гамбург — 4 қараша 1847, Лейпциг) — ата-тегі еврей болған неміс композиторы, пианиношы, дирижер, педагог. Ол музыкадағы романтизмнің үлкен өкілдерінің бірі, «Лейпциг мектебінің» көркемөнер бағытының басшысы.
| Феликс Мендельсон нем. Felix Mendelssohn | |
 | |
| Негізгі ақпарат | |
|---|---|
| Туған кездегі есімі |
Якоб Людвиг Феликс Мендельсон Бартолди |
| Туған күні | |
| Туған жері | |
| Қайтыс болған күні | |
| Қайтыс болған жері | |
| Белсенділік жылдары |
1826 бастап |
| Мемлекет |
Германия |
| Мамандықтары | |
| Аспаптары |
орган мен фортепиано |
| Жанрлары |
опера, классикалық музыка және симфониялық музыка |
Өмірбаяны өңдеу
Феликс Мендельсон банкир Авраам Мендельсон отбасында дүниеге келді. Композитордың атасы атақты еврей философы, Хаскала («Еврей Ағартушылығы») қозғалысының негізін қалаушы Мозес (Моисей) Мендельсон болған екен. Феликс дүниеге келгеннен соң ата-тегі еврейлер саналатын Мендельсондар отбасы лютерандылықты қабылдап, Бартольди атты екінші тегін алды. 1811жылы Мендельсондар Берлинға көшіп кетті.
1825 жылы Авраам Мендельсон Парижге жол жүргенде, өзімен бірге баласын алып барады. Париж ол кезде Еуропаның музыкалық орталықтарының бірі болатын, ол кезде сол заманның атақты композиторлары — Джоаккино Россини және Джакомо Мейерберлер өмір сүрген. Мендельсон Луиджи Керубини атты Париж Консерваториясының ректорымен кездескенде, ол оның талантына жоғары баға береді. Француз композиторлық мектебі Мендельсонға онша қатты әсер етпегенін оның сол кездерде жазған хаттары арқылы білеміз, бірақ ол Францияның көптеген музыкалық орталарында көп достарын тапты.
1825 жылдың мамыр айында Мендельсондар отбасы Берлнге оралады, Феликс өмірінде осымен екінші рет Гётемен кездеседі. Жазушының үйінде алғаш рет оған арналған Мендельсонның Фортепианолық квартеті болды. сол жылдың тамыз айында композитор өзінің екі тактілі Сервантестің «Дон Кихотының» бір оқиғасынан шыққан «Камачо тойы» атты операсын аяқтайды.
Мендельсондар отбасы, ішінде үлкен музыкалық залы бар Leipziger Straße 3-те орналасқан ескі және кең үйге қоныстанады. Мендельсон сенбі сайын дәстүрлі түрде концерт өткізетін болды, оны көруге жүздеген адамдар келіп отырды. 1843 жылы Мендельсонның белсенбі қатысуымен Лейпцигте Консерватория ашылды. Ол Германиядағы алғашқы жоғары музыкалық оқу орны болды. оқытушылар ретінде Шуман, Давид, Мошелес және т.б сол заманның атақты музыканттары шақырылды. Бір жылдан сон ол тағы да Англияда концерттер беріп, отанына қайтқанда корольге берлин капельмейстері лауазымынан босату сұрауын жібереді.
1845 жылдың қыркүйегінде Мендельсон Лейпцигке оралады. Ол жерде өзінің бұрынғы Гевандхауза концерттерінің дирижері лауазымына қайта орнығып, Консерваторияда сабақ беріп, «Илия» атты ораториясын жазуға кіріседі. Бұл шығарма 1846 жылы аяқталып, алғаш рет Бирмингем сахнасында жарық көреді. Лейпцигке оралганнан соң ол «Христос» атты трилогиясының үшінші бөлімін жаза бастайды. Бірақ өкінішке орай композитордың денсаулығы сыр бере бастайды, ораториялық жұмысы тоқтап қалады. 1847 жылы Мендельсон соңғы рет Англияға келеді, онда Манчестер және Бирмингемде «Илия» ораториясына дерижер болады. 1847 жылдың 14 мамырында 42 жасында Мендельсонның Фанни атты үлкен әпкесі қайтыс болады. Бұл жаңалыққа төзе алмаған ол, өзінің концерттық қызметін тоқтатып, біршама уақытқа Швейцарияға кетіп қалады. Сол жылдың 28 қазанында Лейпцигте алғаш рет инсульт алып, ауырып, 3 қарашада екінші рет инсульт алады. Келесі күні Мендельсон қайтыс болады. Қазіргі таңда композитор қайтыс болған Goldschmidtstraße 12 үйінде Мендельсон мұражайы орналасқан.
Замандастары мен ұрпақтарының көзіндегі Мендельсон өңдеу
Мендельсонның беделі музыкант-замандастары арасында өте жоғары болған. Роберт Шуман оны «Он тоғызыншы жүзжылдықтың Моцарты» деп атаған, жас Гектор Берлиоздың ойынша Мендельсонның пианинолық өнері оның композиторлық шығармашылығы сияқты өте жоғары. Ал Мендельсонның соңғы «Илия» ораториясын «гармонияда биіктетілген ең үлкен және айтуға келмейтін салтанатты» деп сипаттады.
Мендельсонның негізгі шығармалары: өңдеу
Опералары өңдеу
«Два племянника, или Дядюшка из Бостона» «Свадьба Камачо» «Любовь солдата» «Два педагога» «Бродячие комедианты» «Возвращение с чужбины» (переработано в вокальный цикл, op. 89; 1829) Оратории «Павел», op. 36 (1835) «Илия», op. 70 (1846) «Христос», op. 97 (не окончена) Te Deum Кантаты «Christe, Du Lamm Gottes» (1827) «O Haupt voll Blut und Wunden» (1830) «Vom Himmel hoch» (1831)