Хандан сұлтан
Хандан сұлтан (1574 — 12 қараша 1605) — III Мехметтің әйелі, I Ахметтің анасы (уәлиде сұлтан).
| Хандан сұлтан түр. Handan Sultan осман: خندان سلطان | |||
| Лауазымы | |||
|---|---|---|---|
| |||
| 22 желтоқсан 1603 жыл - 12 қараша 1605 жыл | |||
| Ізашары | Сафие сұлтан | ||
| Ізбасары | Халиме сұлтан | ||
| Өмірбаяны | |||
| Діні | христиандық → ислам | ||
| Дүниеге келуі | 1574 Босния | ||
| Қайтыс болуы | 12 қараша 1605 Ыстанбұл, Осман империясы | ||
| Жерленді | III Мехмет мазары, Айя София, Константинополь | ||
| Жұбайы | III Мехмет | ||
| Балалары | I Ахмет | ||
өңдеу  |
|||
.svg)
Өмірбаяны өңдеу
Шығу тегі мен гаремдегі өмірі өңдеу
Хандан сұлтанның шығу тегі нақты белгісіз, алайда, тарихшылар ол грек немесе босниялық болған, туған есімі Хелен (Елена), шамамен 1574 жылы дүниеге келген деп болжайды. III Мехметтің тәтесі Гауһархан Ханданды болашақ сұлтанға 1582 немесе 1583 жылдың екінші жартысында сыйға тартты. 1589 жылы Хандан, тақ мұрагерінің анасы Сафие сұлтанның көмегімен Мехметтің сүйікті күңдерінің біріне айналады; осылайша Сафие Халиме сұлтанның ұлына ықпалын жойғысы келді. 1590 жылдың 18 сәуірінде Хандан ұлы Ахметті дүниеге әкеледі. 1595 жылы III Мұрат қайтыс болып, Мехмет жаңа сұлтан атанды. 1597 жылы тақ мұрагері - шаһзада Сәлім қаза тауып, Халиме сұлтанның үлкен ұлы - шаһзада Махмұт жаңа мұрагер деп жарияланды. Хандан ол таққа отырғаннан кейін, Фатих заңы бойынша ұлының өлтірілетінін түсініп, Сафие сұлтанмен бірігеді. Екеуі Мехметтің үлкен ұлын өлім жазасына кесуіне ықпал етеді; Ханданның ұлы Ахмет тақ мұрагері атанады.
Уәлиде сұлтан өңдеу
III Мехмет 1603 жылдың 21 желтоқсанында қайтыс болып, таққа он үш жасар I Ахмет отырады. Лесли Пирстің сөзінше, сұлтан өзінің жасына қарамастан, анасына көп бағынбай, кеңестеріне құлақ аспайды, билігін шектеуге тырысады. Ахмет Халиме сұлтанның екінші ұлы - шаһзада Мұстафаны өлтіруден бас тартады, бұл анасы мен баласының дауласуына себеп болады. Хандан Ахметтің ұлы дүниеге келсе, ол інісіне қатысты шешімін өзгертер деп, сұлу күңдерді таңдай бастайды. Алайда, оның үміті ақталмады: 1604 жылдың қарашасында Ахметтің ұлы II Осман, 1605 жылдың наурызында ұлы Мехмет дүниеге келсе де, Мұстафа тірі қала берді. Ахмет інісінің психикалық ауруы бар болғандықтан, таққа қауіп төндіре алмайды деп санады. Хандан Мұстафаны өлтіруді талап етті, бірақ Ахмет інісін кафеске қамап қоюға көндірді.
Хандан сұлтан кенеттен 1605 жылдың 12 қарашасында қайтыс болды.
Өнерде өңдеу
«Махпейкер» фильмі (2010 жылы, Хандан сұлтан рөлінде — Айтен Сойкёк)- «Ғаламат ғасыр: Көсем дәуірі» телехикаясы (2015 жылы, Хандан сұлтан рөлінде — Тюлин Озен)
