Энди Уорхол
Энди Уорхол (ағылш. Andy Warhol; нағыз аты — Эндрю Вархола, ағылш. Andrew Warhola[2]; 6 тамыз 1928 — 22 ақпан 1987) — америкалық суретші, продюсер, дизайнер, жазушы, кинорежиссёр, поп-арт-қозғалысынның және жалпы қазіргі заманның өнерінің тарихындағы елеулі тұлға. «Нomo universale» идеологиясының, «коммерциялық поп-арт»тың негіздеушісі.
| Энди Уорхол | |
| Andy Warhol | |
 Энди Уорхол, 1973 | |
| Туған кездегі есімі |
Andrew Warhola |
|---|---|
| Туған күні | |
| Туған жері |
Питтсбург, Пенсильвания, АҚШ |
| Қайтыс болған күні | |
| Қайтыс болған жері |
Нью-Йорк, АҚШ |
| Азаматтығы | |
| Жанры |
көркем сурет, фотография, инсталяция, перформанс, коллаж, дизайн, видео, кино |
| Өнер ағымы | |
| Атақты қолөнерлері |
«Кока-коланың жасыл шөлмектері», «Банки супа „Кэмпбелл“ сорпасының құтысы», «Диптих Мэрилин» |
| Ықпалы әсер етті |
Роберт Раушенберг, |
1960 жылдары The Velvet Underground рок-группасының менеджері және продюсері болған. О жизни Уорхола снято несколько художественных и документальных фильмов.
Балалық шағы өңдеу
Энди Уорхол 1928 жылы 6 тамызда Питтсбургте (Пенсильвания, АҚШ) қазіргі Словакияның солтүстік-шығысындағы Стропкованың жанындағы Микова ауылынан келген русин-иммигранттардың отбасында төртінші бала болып дүниеге келді.
Бірінші бала — Юстина, Словакия жерінде туып, АҚШ- ға келер алдында қайтыс болған. Әкесі Андрей жұмысты табу мақсатында 1914 жылы Америка Құрама Штаттарына көшіп, анасы Юлия, Уорхолдың апасы мен атасы көзің жұмған соң, 1921 жылы Андрейдің артынан АҚШ- ға келген болатын.Уорхолдың діндар отбасы Русиндік грек-католик шіркеудің мүшелері болған. Ол өзіні діндар адам ретінде санаған. Уорхол күн сайын литургияларға барып, шіркеудің дін қызметшісі де Уорхолдың шіркеуге күнде келіп тұратындағы туралы айтатын. Оның жұмыстарында иконографиядан келген ықпалы бар екенін сезуге болады.
Уорхолдың әкесі Андрей көмір шахталарында жұмыс істеген, анасы болса, ағылшын тілін білмей терезелерді жууып, үйлерді жинау арқылы ақша табатын. 1934 жылға таман, Уорхолдардың отбасы жайлы ауданға көшкен. Эндида екі ағасы болған, Павел (1923 жыл) және Джон (1925 жыл).
Үшінші класста Энди Сиденгама хореясымен ауырып қалған болатын. Сол кезде ол күнде төсекте жатуға мәжбүр болғандықтан, Уорхол уақытты қызықты өткізу үшін сурет салып, журналдардан қиып алынған суреттерден коллаж жасайтын.
Эндинің 13 жасында, шахтадағы жазатайым оқиға нәтижесінде әкесі қайтыс болады. 1945 жылы Уорхол Шенли мектебін бітіреді.
Өнер әлемінде өңдеу
1952 жылы Уорхолдың жұмыстары Нью-Йорктың көрмесінде қойылған болатын, ал 1956 жылы "Көркемдік редакторлардың клубының" бас жүлдесіне ие болған. Сол кезде Уорхол жылына шамамен жүз мың доллар табатын.
1960 жылы Уорхол Кока-Коланың банкаларына дизайнды ойлап шығарған соң, халық арасында өнерді ерекше жақтан көре алатын танымал суретшіге айналған. 1960-1962 жылы Кэмпбелл консерві банкаларының суреттері бейнеленген жұмыстары жарық көрген болатын. Сонымен қатар, 1962 жылы Уорхол "Кока-коланың жасыл шөлмектері " суреттердің сериясын шығарған болатын. Бұл жұмыстар "Stabl" галереясында қойылып, халық арасында үлкен резонансты тудырған болатын. Осы көрмеден кейін, Уорхолды, Роберт Раушенберг, Джаспер Джонс пен Рой Лихтенштейнды сияқты, поп-арт пен концептуалдық өнер жанрларындағы суретшілердің ішіне кіргізген болатын.
Осы периодтан бастап Уорхол эстрада мен кинодақы танымал жұлдыздарының (Мэрилин Монро, Элизабет Тейлор, Джима Моррисона, Мика Джаггера мен Элвиса Пресли) бейнелерімен фотограф және суретші ретінде болып жұмыс істеуге кірескен. Мэрлин Монро қайтыс болғаннан кейін, Энди өзіннің атақты "Диптих Мэрилин" атты жұмысын салған болатын. Бұл жұмыс лондондық филиалдың Тейт галлереясында қойылды. 2004 жылдың 2 желтоқсанында «The Guardian» газетасы аса көрнекті 500 жұмыстың тізімін жариялап, осы тізімнің үшінші орынына "Диптих Мэрилин" жұмысы ие болған.
Коммерциялық мәні өңдеу
Соңғы жылдары Эндри Уорхол ең көп сатылатын суретшілердің тізімін басқаруда. Осылайша, 2013 жылы аукциондарда сатылған суреттердің жалпы бағасы 427,1 млн долларға жеткен болатын. Ең жоғары бағаланатын жұмыстары, 1962-1964 жылдары холстта салынған суреттердің бағасы 100 млн долларға жете алады. 2013 жылдың қарашасындағы рекорд - "Күміс автомобиль апаты" атты суреті үшін 105,4 млн доллар төленген болатын.
Жұмыстары өңдеу
Сыртқы сілтемелер өңдеу
- Энди Уорхол (ағыл.) Internet Movie Database сайтында
- Самая полная русскоязычная галерея Энди Уорхола Мұрағатталған 9 мамырдың 2013 жылы.
- Картины Энди Уорхола
- Фонд Энди Уорхола
- Коллекция Энди Уорхола в Питтсбурге
- Веб-музей Энди Уорхола Мұрағатталған 9 мамырдың 2013 жылы.
- Энди Уорхол и Арт-кар BMW M1
- Кинофестиваль «Фильмы Энди Уорхола» в Москве 28 мамыр — 3 маусым 2001 ж. Мұрағатталған 16 қазанның 2013 жылы.
- Спи (ағыл.) Internet Movie Database сайтында
- О фильме на сайте Э. Уорхола. (ағылш.) Тексерілген 14-02-2010
- Воспоминания о съёмках Дж. Джиорно — единственного актёра в фильме. (ағылш.) Тексерілген 14-02-2010
- ↑ Досье на Энди Уорхола на сайте «The Art Story»
- ↑ Schjeldahl, P. In the Footsteps of Cocteau and Dracula. The New York Times (12 қараша 1989). Тексерілді, 29 маусым 2014.