Қарабалық ауданы

Қарабалық ауданы
	Қазақстан ауданы
	Қарабалық ауданы
	Елтаңбасы
Әкімшілігі
Облысы	Қостанай облысы
Аудан орталығы	Қарабалық
Ауылдық округтер саны	12
Кенттік әкімдіктер саны	1
Ауыл саны	35
Әкімі	Руслан Болатұлы Халықов
Аудан әкімдігінің мекенжайы	Қарабалық кенті, Космонавтов көшесі, №31
Тарихы мен географиясы
Координаттары	53°46′48″ с. е. 62°05′24″ ш. б. / 53.78000° с. е. 62.09000° ш. б. (G) (O) (Я)Координаттар: 53°46′48″ с. е. 62°05′24″ ш. б. / 53.78000° с. е. 62.09000° ш. б. (G) (O) (Я)
Құрылған уақыты	17 қаңтар 1928 жыл
Жер аумағы	6,9 мың км²
Уақыт белдеуі	UTC+5:00
Тұрғындары
Тұрғыны	24 521 адам (2023)
Ұлттық құрамы	орыстар (43,71%); қазақтар (29,69%); украиндар (12,44%); немістер (5,14%); татарлар (3,45%); беларустар (1,65%); башқұрттар (0,98%); армяндар (0,52%); басқалары (2,42%)
Сандық идентификаторлары
Автомобиль коды	10
	Қарабалық ауданының әкімдігі

Қарабалық ауданы – Қостанай облысының солтүстік-батысындағы әкімшілік бөлініс (1997 жылдың 17 маусымына дейін Комсомол ауданы деп аталды). 1928 жылы құрылған. Жер аумағы 6,9 мың км². Орталығы – Қарабалық кенті.

Географиялық орны, жер бедері өңдеу

Шығысында Фёдоров ауданымен, солтүстігі мен батысында Ресей Федерациясымен шектеседі.

Ауданның географиялық орны қолайлы, теңіз деңгейінен 200 – 260 м биіктікте. Орал сырты үстіртінің орта жазық бөлігін алып жатыр. Жер бедері беті көл қазаншұңқырларымен, Үй, Тоғызақ өзендерінің аңғарларымен, сай-жыралармен тілімденген. Кен байлықтарынан аздаған мөлшерде темір кентасы, алтын, отқа төзімді саз, т.б. кездеседі.

Климаты, өсімдігі мен жануарлар дүниесі өңдеу

Климаты тым континенттік. Қысы суық, бұрқасынды. Қар жамылғысы әдетте қарашаның 2-онкүндігінде қалыптасады, сәуірдің 1-онкүндігінде ериді. Қаңтар айының жылдық орташа температурасы –18°С. Жазы қоңыржай жылы, ең ыстық айы – шілде. Шілденің орташа температурасы 18°С. Жылдық жауын-шашынның орташа мөлшері 300 – 350 мм. Жер қыртысы кәдімгі құнарлы қара топырақтан тұрады. Тоғызақ пен Үй өзендерінің бойында шалғынды құмдақ топырақ таралған. Астық тұқымдас түрлі шөптесіндер (селеу, бетеге, т.б.) басым өскен. Ауданның оңтүстік-шығысында қайың, терек, итмұрын, шие бұтасы аралас шоқ ормандар кездеседі. Айтарлықтай жерді қолдан егілген қарағай, қараағаш, үйеңкі, терек, қараған ормандары алып жатыр. Ормандарында жидектер мен саңырауқұлақтар көптеп өседі. Жануарлар дүниесінен бұлан, елік, жабайы шошқа, қасқыр, түлкі, қарсақ, борсық, сарышұнақ, қоян мекендейді. Құстардан қаз, үйрек, аққу, бүркіт, кезқұйрық, тырна, құтан, т.б. кездеседі.

Су торабы өңдеу

Аудан жерімен Үй өзені және оның саласы Тоғызақ өзенінен ағып өтеді. Аудан көлге бай. Мұнда 90-нан астам ірілі-ұсақты көлдер бар, олардың 75%-ының суы тұщы. Ірі көлдері: Шұбар, Сасықкөл, Қарасор, Үлкен Бөрілі, Өлеңді, Аршалы, Өрнек, Қулықкеткен, т.б. Жер асты суы негізінде Смирнов су жүйесі жұмыс істейді. Одан тартылған су құбырлары Қарабалық кентін, Бөрілі, Смирнов, Станционный, Михайлов округтерінің елді мекендерін сумен қамтамасыз етеді. Бөгендерінде мөңке, шортан, таутан, алабұға, табан, тұқа, оңғақ және аққайран, т.б. балықтар мекендейді.

Халқы өңдеу

1939	1959	1970	1979	1989^[3]	1999	2009^[4]	2021
25608	▲46187	▲57325	▼52239	▲52594	▼43145	▼31399	▼26653

Тұрғындар саны – 27 534 адам (2019). Ұлттық құрамы: қазақтар – 29,47%, орыстар – 43,46%, украиндар – 12,90%, немістер – 5,24%, беларустар – 1,73%, татарлар – 3,38%, башқұрттар – 0,97%, армяндар – 0,50%, басқа ұлт өкілдері – 2,35%.

Әкімшілік бөлінісі өңдеу

35 елді мекен 4 ауылдық, 1 кенттік әкімдік пен 8 ауылдық округке біріктірілген:


Әкімшілік бірлік	Орталығы	Елді мекендері	Халқы (2021)
Белоглин ауылдық округі	Белоглинка ауылы	3	▼1695
Боскөл ауылдық әкімдігі	Боскөл ауылы	1	▼1415
Бөрлі ауылдық әкімдігі	Бөрлі ауылы	1	▼772
Қарабалық кенттік әкімдігі	Қарабалық кенті	1	▼10966
Қособа ауылдық округі	Қособа ауылы	3	▼704
Лесной ауылдық әкімдігі	Лесное ауылы	1	▼540
Михайлов ауылдық округі	Михайловка ауылы	3	▼915
Новотроицкий ауылдық округі	Новотроицкое ауылы	4	▼1177
Өрнек ауылдық округі	Приречное ауылы	2	▼608
Победа ауылдық әкімдігі	Победа ауылы	1	▼343
Смирнов ауылдық округі	Смирновка ауылы	2	▼1027
Станционный ауылдық округі	Станционное ауылы	4	▼1617
Тоғызақ ауылдық округі	Тоғызақ ауылы	9	▼3060

Ірі елді мекендері өңдеу

Елді мекен	Халқы (2021)
Қарабалық	▼10966
Боскөл	▼1332
Станционное	▼1184
Смирновка	▼814
Тоғызақ	▼810
Новотроицкое	▼736
Бөрлі	▼733
Белоглинка	▼655
Михайловка	▼622
Научное	▼594

Шаруашылығы өңдеу

Ауыл шаруашылығына жарамды жер аумағы 602 мың га (2008), оның 33 мың га-сы егістік жер, 3,5 мың га-сы шабындық, 234,6 мың га жайылым. Аудан орталығы Қарабалық кентінен солтүстікке қарай 17 км жердегі Научное ауылында Қарабалық ауыл шаруашылығы тәжірибе станциясы орналасқан. Аудан бойынша 5 темір жол станциясы және Еманкин темір жол айырмасы бар.^[5]

Дереккөздер өңдеу

[1] Қазақстан Республикасы халқының жынысы және жергілікті жердің типіне қарай саны (2023 жылғы 1 қаңтарға)

[2] Қазақстан Республикасы халқының жекелеген этностары бойынша саны (2022 жыл басына)

[3] Ресей империясы, КСРО халық санақтары

[4] ҚР халық санақтары

[5] Қазақ Энциклопедиясы

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]