Қасым хан (Қасым хандығы)
Қасым (тат. Qasıym xan, Касыйм, قاسم) — ханзада, 1452-1469 жылдары Қасым хандығының алғашқы билеушісі, Ұлық Мұхаммед ханның ұлы. Городец Мещерскиймен (қазіргі Қасым) марапатталмас бұрын Звенигородқа (1446-1452) иелік етті.
| Қасым хан тат. Qasıym xan | ||
| Лауазымы | ||
|---|---|---|
| ||
| 1452 — 1469 | ||
| Ізашары | лауазым құрылды | |
| Ізбасары | Данияр | |
| Өмірбаяны | ||
| Діні | ислам | |
| Дүниеге келуі | XV ғасыр | |
| Қайтыс болуы | 1469 | |
| Әкесі | Ұлық Мұхаммед хан | |
| Балалары | Данияр | |
өңдеу  |
||
Белев түбінде (1437) және Суздал маңындағы (1445) шайқас қатысушысы. Суздал шайқасында қазандықтар жеңіске жеткеннен кейін, бауыры Жақыппен бірге келісімшарттың сақталуын бақылау үшін Ұлы Ресей (Мәскеу) кінәздігіне аттанды. Орыс қызметінде қалды. 1446 жылы Звенигородты өзінің енші жері ретінде, ал 1452 жылы - татар хандығының астанасы болған Городец Мещерский жер үлесін алды.
Ұлы кінәз Василийге қосылып, олар оған адал қызмет етті: 1449 жылы олар онымен бірге Дмитрий Шемякаға барды; сол жылы олар Пахра өзені маңындағы орыс аймақтарын тонап, олардан барлық олжаларын тартып алған Сейітахмет татарларын жеңді. 1450 жылы олар Галич түбіндегі шайқасына қатысып, Битюг өзенінің маңында Ресейге келе жатқан Мәулімберді оғланды (Малберді) жеңді.
1467 жылы Қазан шонжарлары Қасымды жасырын түрде Ибраһим ханның орнына шақырды. Оған ол өзінің және Мәскеудің әскерлерімен Еділге жақындады, бірақ ештеңе істей алмады, өйткені Ибраһим онымен кездесуге алдын-ала дайындалды. Осы жорықтан кейін көп ұзамай Қасым қайтыс болды.
Ол, Қасым қайтыс болғаннан кейін ұлы Ибраһим ханға Қазанға оралған, ағасы Махмұттың жесіріне үйленді (1465 жылдан кейін).
Әдебиет өңдеу
- Вельяминов-Зернов В. В. I. Қасым // Қасым патшалары мен ханзадалары туралы зерттеу — 2. — СПб.: В тип. Имп. Академии наук, 1863. — Т. I. — Б. 3-72. — XIII, 558 б.