Үлкен Өзен (өзен)
Үлкен Өзен, Қараөзен - Ресейдің Саратов және Қазақстанның Батыс Қазақстан облыстары жеріндегі өзен. Қазақстан аумағында Қараөзен деп аталады. Еділ-Жайық өзендері аралығында. Ұзындығы 650 км.
| Үлкен Өзен, Қараөзен | |
|---|---|
| Сипаттамасы | |
| Ұзындығы | 650 км |
| Су алабының ауданы |
14 300 км² |
| Су ағысы | |
| Бастауы | Жалпы Сырттың батыс бөлігіндегі жазық |
| • Орналасқан жері | Ресей |
| • Биіктігі | 120 м |
| • Координаттары | 51°40′ с. е. 48°45′ ш. б. / 51.667° с. е. 48.750° ш. б. (G) (O) (Я) |
| Сағасы | Қамыс-Самар көлдері |
| • Орналасқан жері | Қазақстан |
| • Координаттары | 48°57′ с. е. 50°00′ ш. б. / 48.950° с. е. 50.000° ш. б. (G) (O) (Я)Координаттар: 48°57′ с. е. 50°00′ ш. б. / 48.950° с. е. 50.000° ш. б. (G) (O) (Я) |
| Орналасуы | |
| Ел |  Ресей  Қазақстан
|
| Аймақ | Ресейдің Саратов және Қазақстанның Батыс Қазақстан облыстары |
Бастауы өңдеу
Жалпы Сырттың батыс бөлігіндегі жазықтан басталып, Қамыс-Самар көлдеріне құяды.
Гидрологиясы өңдеу
Қазақстан аумағындағы су жиналатын алабының ауданы 9,4 мың км2, көп жылдық орташа су ағымы 7,80 м³/с. Аңғары кең, көпшілік жерінде батпақты жайылмасы шағын көлшіктер жасайды. Қар суымен толығады. Көктемде су бірнеше км-ге жайылып, жазда суы тартылғаннан кейін астық тұқымдас шалғын шөп қалың өседі.[1]
Археология өңдеу
Өзеннің археологиялық ескерткіштері белгілі, соның ішінде ортағасырлық қорымдар бар қорғандар. Мокринск қорымының археологиялық зерттеулері кезінде Алтын Орданың күміс теңгелері табылды.
Өзеннің оң жағалауында Орошаемое елді мекенінен оңтүстікке қарай 150 м және Александров Гайдан солтүстікке қарай 1,5 км жерде Алғай неолиттік орны бар.
Мамонттың қалдықтары (тістері, азулары - жақсы сақталған, сүйектері) және антидилювиялық бұқаның қалдықтары өзен жартастары мен түбінен жиі кездеседі.
Өзен бойындағы елді-мекендер өңдеу
- Саратов облысы:
- Краснопартизан ауданы: Милорадовка, Головинщено;
- Ершовский ауданы: Семено-Полтавка, Целинный, Рефлектор, Михайловка, Осинов Гай, Новорепное, Орлов Гай;
- Дергачев ауданы: Золотуха, Зерновой;
- Новоузенск ауданы: Куриловка, бекініс Өзен, Таловка, Дмитриевка, Радищево, Новоузенск, Алғай;
- Александрово-Гай ауданы: Луков Кордон, Александров Гай, Новоалександровка, Приузенский;
- Батыс Қазақстан облысы:
- Қазталов ауданы: Қайыңды, Ащысай, Ақпәтер, Егінсай, Таңат, Жаңажол, Жалпақтал, Қараөзен, Сатыбалды, Төреғали;
- Жанғала ауданы: Жаңажол, Мәштексай, Сарыкөл.
Дереккөздер өңдеу
- ↑ «Қазақстан»: Ұлттық энциклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «Қазақ энциклопедиясы» Бас редакциясы, 1998 ISBN 5-89800-123-9