Үстірт артезиан алабы

Үстірт Артезиан Алабы– Маңғыстау түбегінен Арал теңізіне дейінгі аймақты қамтитын жер асты суы бар өңір. Ауданы 270 мың км². Алап шығысында Қарақалпақстанмен және оңтүстігінде Түрікменстанмен шектеседі. Оның нағыз арынды артезиандық су кешендері (қалыңд. 2000 — 3500 м, минералд. 3 — 20-дан 100 — 200 г/л-ге дейін) қатпарлы пермь-триас қабаттарының үстіндегі юра, бор, палеоген, төм. неогеннің құмтасты, құм-балшықты, әктасты шөгінділерінің қойнауында қалыптасқан. Бұл шөгінділердің бетінде түгелдей жоғ. неоген (сармат кезеңі), кей жерлерде төрттік кезеңнің әктасты, борпылдақ құмды тау жыныстарында ауыз су ретінде пайдалануға жарамды арынсыз грунттық сулы қа-баттар орналасқан. Арынды қабаттарға жеткізіле қазылған ұңғымалардан алынған су тым ыстық (100 — 130°C), өнімділігі шамалы (тәулігіне 250 — 400 м³). Бұлар ауыз суы ретінде пайдалануға жарамсыз. Минералдылығы жоғары (100 — 200 г/л) тұздық сулардан әр түрлі өнеркәсіптік бағыттарда пайдалануға болатын ас тұзын, көптеген шашыранды және сирек кездесетін элементтерді және калий, стронций, бром, аммоний, бор қосылыстарын алуға болады.

Сілтемелер

"Қазақ Энциклопедиясы", 9 том