Ұзақбай Желдірбайұлы Құлымбетов
Ұзақбай Желдірбайұлы Құлымбетов (18 наурыз 1891 жыл, Ырғыз уезі, Аманкөл болысы - 21 наурыз 1938 жыл) — Кеңес одағының саяси қызметкері, Қазақ АКСР Орталық Атқару Комитеті төрағасы (1933-36), Қазақ КСР Орталық Атқару Комитеті төрағасы (1936-37).
| Ұзақбай Желдірбайұлы Құлымбетов | |||
| Лауазымы | |||
|---|---|---|---|
| |||
| 5 желтоқсан 1936 жыл — 22 шілде 1937 жыл | |||
| Ізбасары | Исмаил Салвафека | ||
| |||
| 11 қазан 1933 жыл — 5 желтоқсан 1936 жыл | |||
| Ізашары | Елтай Ерназаров | ||
| Ізбасары | лауазым жойылды | ||
| Өмірбаяны | |||
| Партиясы | КОКП | ||
| Мамандығы | мұғалім | ||
| Дүниеге келуі | 18 наурыз 1891 Ырғыз уезі, Аманкөл болысы, Торғай облысы, Ресей империясы | ||
| Қайтыс болуы | 21 наурыз 1938 (47 жас) | ||
| Жұбайы | Әйіш Құлымбетова | ||
| Балалары | Бостан, Марат, Қабира Карабалина (асырап алған), Ақтөре (асырап алған) | ||
өңдеу  |
|||
Кіші жүздің Шөмекей руы Аспан бұтағынан шыққан [1]
Шежіре: Ұзақбай-Желдербай-Қанымбай-Кенебай(Келден)-Шахан-Еңкей-Аю(Айқожа)-Бұғанай-Есімбет-Аспан-Шомекей[1]
Өмірбаяны өңдеу
Ұзақбай Желдірбайұлы Құлымбетов 1891 жылдың 18 наурызында Ырғыз уезі, Аманкөл болысында қарапайым отбасында дүниеге келген. 1910 жылы Ырғыздың екі сыныптық орыс-қазақ училищесін, 1912 жылы Ақтөбе мұғалімдер семинариясын бітірген соң, Ырғыз, Торғай ауылдарында мұғалімдік қызметте болады. 1919-22 жылдары Ырғыз революциялық комитетінің төрағасы, сол жылы құрылған Ақтөбе губерниясының әлеуметтік қамсыздандыру бөлімін, артынан губерниялық оқу бөлімінің меңгерушісі қызметтерінде болды, губкомның бюро құрамына енгізілді. Ақмола, Павлодар, Шығыс Қазақстан облыстарында облыстық, губерниялық партия комитеттері мен атқару комитеттерінің төрағасы болған. 1923 жылы Ақмола губерниялық атқару комитетінің төрағасы болған.
1925-37 жылдары Қазақ АССР Халық шаруашылығы кеңесінің төрағасы, Қазақ Өлкелік ішкі және сыртқы сауда халық комиссары, мемлекеттік Жоспарлау комиссиясының төрағасы, Қазақ Өлкелік Орталық Атқару Комитетінің (КазЦИК) Төрағасы қызметтерінде болған. Республикадағы өнеркәсіптің қалыптасуына, Түрксіб сияқты теміржол құрылысының салынуына, Қызылорда, Алматы қалаларының астана болып қалыптасуына тікелей басшылық жасаған.[2]. Ұ.Құлымбетовтың кезінде Қазақ автономиялық республикасы Одақтың республика мәртебесін алды. Қазақ ССР конституциясы бекітілді[3].
Ұ.Құлымбетов "Карлаг", "Алжир" сияқты өлім лагерьлерінің Қазақстан жеріне қоныс тепкендігіне қарсы болады. Бірақ, бұл тұста күш НКВД жағында еді, олардың ақ дегені алғыс, қара дегені қарғыс болатын".[4]
1937-1938 жылдардың зобалаңы қазақтың талай боздақтарының ғұмырын қиды. Ұзақбай Құлымбетов 1937 жылы қыркүйекте 19 наркоммен бірге қамауға алынып, 1938 жылдың 22 наурызында (47 жасында) «халық жауы» деген жалған жаламен атылды. Сүйегінің қайда қалғаны белгісіз. Кейіннен жазық жаланың құрбаны болғаннан кейін «АЛЖИР»-де жұбайы Әйіш Құлымбетова 8 жыл отырды.
Ұзақбай Құлымбетов 1958 жылы ақталды. Ұрпақтары 20 жыл бойы «халық жауының» балалары болып елімізден жырақта жүрді.[5]
Дереккөздер өңдеу
- ↑ a b Шөмен ата шежіресі Кіші жүз Шөмекейлер шежіресі: тарихи шежіре кітап / Каракожаев М. – Алматы, DS Yanus, 2015. - 448 бет.
- ↑ [1]Мемлекет қайраткері Ұзақбай Құлымбетовтың туғанына 120 жыл
- ↑ [2]Тарихты арашалау. Репрессияның құрбаны Ұзақбай Құлымбетов жайлы не білеміз?
- ↑ [3]Тарихты арашалау. Репрессияның құрбаны Ұзақбай Құлымбетов жайлы не білеміз?
- ↑ [4]Ұзақбай Құлымбетовтің өмір жолы жайлы жинақ жарыққа шықты