Әлтеке-Сарым болысы
Әлтеке-Сарым болысы — Семей облысы Қарқаралы сыртқы округіндегі қазақ болысы.
| Әлтеке-Сарым болысы | |
| Әкімшілігі | |
|---|---|
| Ел | |
| Кіреді | |
| Енеді |
15 ауыл |
| Тарихы мен географиясы | |
| Құрылған уақыты |
1820 шы жылдар |
| Таратылған уақыты | |
| Тұрғындары | |
| Тұрғыны |
7273[1] адам (1801) |
| Ұлттық құрамы | |
Тарихы өңдеу
Қарқаралы сыртқы округінде 1820-шы жылдары құрылған. 1878 жылы Нұра және Тоқырауын болысы болып екіге бөлінді.
| № | Болыс, ру, ауыл атаулары | Ауыл саны | Үй саны | Жан басы | Жобалы саны | ||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| ер | Әйел | жылқы | ірі қара | қой | түйе | ||||
| 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | ||
| Әлтеке – Сарым болысында Басқарушы-сұлтан Ғазы Бөкеевте | 1 | 56 | 174 | 224 | 1000 | 300 | 5300 | ||
| Әлтеке руы, Әлмұрат бөлімінде Старшын Жаманқұл Табыловта | 2 | 60 | 207 | 276 | 960 | 200 | 4050 | ||
| Старшын Құлан Еменәлинде | 2 | 71 | 213 | 284 | 570 | 175 | 4250 | ||
| Әлтеке руы, Дос бөлімінде Старшын Мамыр Есенамановта | 1 | 78 | 234 | 312 | 322 | 302 | 3510 | ||
| Әлтеке руы, Өтеген Есболат бөлімінде Старшын Әйнек Болатовта | 1 | 85 | 255 | 340 | 1880 | 307 | 8140 | ||
| Сары- Өтеміс руы, Құлық бөлімінде Старшын Торақ, Есетовте | 2 | 77 | 231 | 308 | 400 | 300 | 3570 | ||
| Сары-Өтеміс руы, Құлсары бөлімінде Старшын Жақсыбай Қозыбаевта | 1 | 57 | 171 | 228 | 460 | 170 | 3075 | ||
| Сары-Өтеміс руы, Боқсары бөлімінде Старшын Балапан Шабанбаевта | 2 | 123 | 369 | 402 | 1125 | 500 | 8040 | ||
| Сарым-Тоқсан руы, Айдабол бөлімінде Старшын Байғұтты Ботантаевта | 2 | 68 | 204 | 272 | 2400 | 200 | 12150 | ||
| Старшын Торақ Шаңдыгелевте | 2 | 100 | 300 | 400 | 1700 | 340 | 8840 | ||
| Сарым-Тоқсан руы, Амандық бөлімінде Старшын Бота Жаманқұловта | 2 | 95 | 285 | 380 | 864 | 502 | 7250 | ||
| Сарым-Тоқан руы, Жиенгелді бөлімінде Старшын Топақ Байтоқинде | 2 | 92 | 276 | 368 | 568 | 202 | 5855 | ||
| Старшын Жүніс Байқожинде | 1 | 54 | 162 | 216 | 604 | 189 | 3530 | ||
Басшылары өңдеу
- Бірінші басшысы — сұлтан Ғазы Бөкейханұлы.
- Жанқұтты Ботантайұлы
- Шанбай Балапанұлы (24.02.1858 — 03.07.1861)[2] 1855 жылы бекітілді, ауруына байланысты жұмыстан шығарылды, 1864 жылы қайта тағайындалды[3]
- Малыбай Байғұтдинов (3 желтоқсан 1871 — )[4]
Би мен старшиналар өңдеу
1854 жылға дейін және қазіргі уақытта билер титулын қолданатын адамдар осылай қолданылады. Билер:
- Жанқұтты Ботантайұлы
- Байбұл Балапанұлы
- Мамыр Есенаманұлы
- Дүсенбай Жаманқұлұлы
- Боқбай Торбиікұлы
- Серік Шектібайұлы
- Шүленбай Елемесұлы
- Рақпан Тоқтарұлы
- Ағыбай Қоңырбайұлы
- Жұласпай Атанбайұлы
- Аймағамбет Битантайұлы
Старшиналар:
- Ұзақпай Құланұлы
- Балтақай Байтемірұлы
- Нысан Жайықпайұлы
- Бектемір Арқарұлы
- Шолақ Итпасұлы
- Ардабай Еділұлы
- Базар Добазғұлұлы (немесе Добұғырұлы)
- Алатай Мәутенұлы
- Шадор Теңізұлы
Халық өңдеу
Халық негізінен Арғын тайпасының Қаракесек руының Сарым және Әлтеке бұтағынан құралған.
Аумағы өңдеу
Территориясы қазіргі Шет және Ақтоғай ауданында болды.
Қыстақтары орналасқан мекендер: Әулие, Тоғанбай-Сарша, Нұртай Көпелі, Елек Серкебас, Майтас, Бекташ, Орынқай, Тұзбасы, Сымбық, Жанат Қуыс. Басқарабұлақ, Бесапан, Аққұм, Сарыкөл, Қоңыратшат, Ағадыр, Әуезбақа, Қарақозы, Байғозы, Көлденең, Шомбай. Жінішке өзек, Сертерек, Дуана, Керегетас, Желтау, Беғазы. Айдай, Құстас, Жыланды, Шамтау, Тиектас, Тоқырауын, Берікқара, Қызыларай, Шоң, Қоңысбай, Қарапенде, Қарағанды. Қазыбек, Қайрақты, Қатпара, Мәутен, Саржал, Байпақ, Баспалдақ, Қызылқұрт, Қаратүлкі, Жаманқарашал, Сарша, Сарыоба, Сарт Тойымбай, Терек, Нұра, Алмадық, Шерше, Қаратоғанбай, Шымдысай, Арқарлы, Қоянкөз, Жаманкеспе, Шашак. Құмешек, (өзенімен) Айтуған Қоғалы, Соналы, Тасан, Желдітау, айнала төңірегімен Керегетас, айнала төңірегімен Сартерек
Жазғы жайлау мекендері: Нұра, Сарысу, Талды өзендерінің бойы, Қоянды, Үштоған, Жауыр, Ереймен, Қушоқы, Байқара көлі, Семізбұғы, Атынды, Тағанақ, Көкпек, Сарысу, Үргеншал, Топар өзенінің бойы.[7]
Әкімшілік бөлінуі өңдеу
15 әкімшілік ауылдардан құралды, 1048 киіз үй, 7568 адам.
Әйгілі тұрғындары өңдеу
Дереккөздер өңдеу
- ↑ Шет өңірінің тарихы, Артықбае Ж.О., Жакин М.С. Қарағанды 1998.
- ↑ Қояншы-Дәулет-Таңай (Қояншытағай) шежіресі / Жалпы редакциясын басқарған Н. О. Дулатбеков. — Қарағанды: «Болашақ-Баспа» РББ, 2008. — 293 б.
- ↑ Абыралы сарыарқа кіндігі, Б Нәсенов, 2005 Алматы-Жаңасібір
- ↑ Өлкетану соқпақтары. Сіздің атыңызда не бар? — EKaraganda.kz
- ↑ http://akikat.kazgazeta.kz/?p=838 Мұрағатталған 17 қыркүйектің 2017 жылы.
- ↑ М.С.Мұқановтың «Этнический состав и расселения казахов средного жуза»
- ↑ http://stom.tilimen.org/jurnalimizdi-bl-saninda-ararali-jattari-ajdari-bojinsha-azati.html Мұрағатталған 6 наурыздың 2019 жылы.