Бразиялияның ауыл шаруашылығы

Бразиялияның ауыл шаруашылығы — Бразилияның экономикасының тарихи қалыптасқан маңызды негізі болып табылады.

Бразиялияның ауыл шаруашылығы

Бразилия фермерлері, 1806 жыл, Жозе Мариану да Консейсан Велозу

Бразилиядағы мақта плантациялар.

Қолайлы табиғат жағдайлары тропиктік және субтропиктік зонада ауыл шаруашылық жерлердің басым болуы жылына 2 – 4 рет өнім жинауға мүмкіндік береді. Қазіргі таңда аймақтың 1/3–і ауыл шаруашылық жерлері болса, 11%–ы өңделетін жер. Ауыл шаруашылық жерлерінің көлемін ұлғайту Бразилия мен Анд елдерінде мүмкіндік бар. Бірақ бұл тропикалық ормандар мен саванналарды немесе шөлді аумақтарды игерумен байланысты.

Шөлейт және шөлді жерлерді игеру басты проблемелардың бірі, өйткені олар көбінесе халық қоныстанған аудандарда орналасады. Тынық мұхиттық жағалауда мұндай жерлер сумен жақсы қамтамасыз етілген жағдайда табиғи өнімі жоғары болады. Суармалы егіншілік үшін су ресурстарын алу өте қиын. Сол себепті көп қаржыны қажет етеді.

Латын Америкасы елдерінің ауыл шаруашылығы агрокапиталистік қатынастардың қарқынды дамуы жүріп жатқанымен де отарлауға дейінгі қатынастардың таңбасы әлі де бар. Мұнда феодализмнің қалдықтары барлық жерде бар: издольщина, батрактық, батрактардың еңбек ақысын өніммен төлеу т.с.с. Аз қоныстанған аудандарда латифундия жерлерін экстенсивті мал шаруашылығы, тығыз қоныстанған жерлерде қол еңбегіне негізделген плантациялық шаруашылық дамыған. Латифундия өнімдері әдетте сыртқы саудаға шығады.

Жерді үйлестірудің қатты айырмашылықтары тек ірі көлемді елдерге ғана тән емес. Орталық Америка мен Кариб бассейнінің елдері шаруашылықтың көлемінің орташа мөлшері көп болмағанымен айырмашылығы айтарлықтай.

Жалпы плантациялық мәдени өсімдіктер қаржыны аз қажет ететіндігі мен көп жұмысты талап етімен ерекшеленеді. Ең маңыздылары — қант құрағы, кофе, какао, банан, мақта. Осы өсімдіктер Бразилиядағы өсімдік шаруашылығының мамандануын анықтайды және аймаұтағы ауыл шаруашылық өнімдер экспортының 2/3-сін алады. Алайда бұл өнімдерінің дүние жүзілік нарықтағы бәсекелестіктің артуымен плантациялық шаруашылықтың артта қалуымен оның үлесі азаюда.

Қант құрағы — кең таралған өсімдік. Оны қантты қант қызылшасынан алатын Чили мен Уругвайдан басқа жерлерде түгелдей дерлік өсіреді. Дүние жүзіндегі және аймақтағы қант құрағының ірі өндірушісі — Бразилия ( 1995 ж 30млн.т ). Куба өндіріс бойынша екінші орында. Мексикада қант құрағының өнімдері өз қажеттіліктерін өтеуге кетеді. Экспорттаушы елдер: Ямайка, Доминикан Республикасы, Гайана ( өндірілетін қанттың 75-95%) және Орталық Америка елдері.

Кофе — тропиктік Американың барлық елдерінде өсіріледі. Бұл дақыл өтопыраққа тым төзімсіз және жылу мен ауытқуына тез бұзылады. Дүние жүзілік нарықта Колумбия таулы қыратында және Орталық Американың кофе сорттары жоғары бағаланады. Әлемде кофе өндіруден жетекші ел Бразилияның кофе плантацияларына ауыстырылуы соңғы жиырма жылдың ішінде екі рет қатты үсіктерге душар етті. Бұл елдегі өндірістті азайтып дүние жүзілік кофе нарығына әсер етті. Енді кофе плантациялары Минас — Жерайс штатына ауыстырлды.

Какао — аймақтың 16 елінде өсіріледі және олардың барлығы бұл өнімді сыртқа шығаруға талпынуда. Алайда тек үш ел ғана ірі көлемде шығарады. Бразилия ( аймақтағы экспорттың 2/3 ), Доминикан республикасы , Эквадор.

Аймақта банандардың ондаған сұрыбын өндіреді. Ұнды сорттары кедейлердің тамағы. Десерттік банандардың кейбір сорттарын тасымалға төзімді ірі плантацияларда өсіріледі. Дүние жүзіндегі ірі экспорттаушы елдер — Эквадор ( 1 орын ), Коста — Рика (2 орын ), олардың үлесіне аймақтағы өндірістің ½ тиеді. Экспорттың 30% — ын Гондурас, Колумбия, Панама және 12 ел береді.

Мақтаның бірнеше сортын, соның ішінде көпжылдық ағаш тектес және жіңішке талшықты түрлерін Америкада баяғыдан өсіріледі. Мақта шаруашылығымен 17 ел айналысады, 11 ел экспортқа шығарады. Алайда Бразилия мен Аргентина ( 1985 — 1995 ж өнімнің ½ — ін береді ) капитализмнің дамуы мақта плантацияларыдың саны күрт төмендейді. Бұған дейін бұл плантациялар тегін жұмыс кұштерімен қамтамасыз етілген болатын. Сыртқа шы,арылатын өнімдер бәсекеге қабылетсіз болып қалды. Аймақтағы мақтаны дүние жүзілік нарыққа экспорттайтын елдер — Парагвай , Мексика, Аргентина мен Бразилия 70% — ға дейін береді.

Дәнді – дақыл өсіру ауыл шаруашылығының басқа да салалары сияқты шет ел инвестициясының ықпалы басым елдерде өсіріледі. Бірақ ішкі тұтынушы – саудада пайдаланылады. Капиталистік өндірістің басты бөліктері — бидай мен күріш. Тек Аргентина ғана сыртқы саудаға бидайды ірі көлемде және жүгері мен қарақұмықты шығарады. Бразилия, Мексика, Аргентинада соя өсіру тез қарқын алуда.

Ірі қалалардың маңында көкөніс, жеміс — жидек, гүл өсіретін арнайы шаруашылықтар ұйымдасытырылған. Мексика, Гватемала АҚШ – қа томат, пияз, құлпынай, ананас, қарбыз шығарады. Колумбия мен Эквадор орхидея мен басқа гүлдер шығарады.

Мал шаруашылығы басты экстенсивті мал шаруашылығына бағытталған. Ірі қара санының адам басына шаққанда Аргентина мен Уругвайда 2-3 есе көп. Ірі қараның өнімділігінде айырмашылықтар көп. Ең жоғарғы көрсеткіш Аргентина мен Чилиде, ал төменгі көрсеткіштер Орталық Америка, Доминикан Республикасында. Гаитиде етті тұтыну шамасы бойынша жан басына шаққанда тым аз. Бірақ дәл осы елдер ірі қараның етін экспортын ең көп шығаратын елдер. Абсолюттік қатынаста аймақтағы сиыр еті өнеркәсібінің 2/3 – сі Аргентина мен Уругвайдың үлесінде. Мұнда сүтті мал шаруашылығы, етті – жүнді қой шаруашылығы жақсы дамыған. Соңғы кездері бұл көп мөлшерде экспортқа шығарады. Бразилия мен Мексика шошқаның саны бойынша белгілі. Құс шаруашылығы барлық жерде дамыған. Перу, Боливия, Экавадордың таулы аудандарында лама мен альпак өсіріледі. Жылқы шаруашылығы да маңызды. Мексика дүние жүзінде екінші орында болса, Бразилия үшінші орында.