Далила – ежелгі еврей мифологиясының кейіпкері. Сомсонның шын сүйген қызы. Филистим елінен шыққан. Аңызда батыр Самсонның алып күші жеті тарам шашының арасында екенін біліп алып, бұл сырды өз еліне жеткізеді. Олар Самсоны ұйықтап жатқанда шашын қырқып алып, сарайдың астындағы зынданға салады. Шашы өскенде күші қайта қалпына келген Самсон сарайды қиратып жәбереді, жаулары соның астында қалады.[1]

Батыс жұртының тыңшылыққа қатысты жазбаларында Далила дүние тарихындағы тұңғыш әйел тыңшы ретінде қаралады. Ол жаңа эрадан бұрынғы Х ғасырда өмір сүрген. Далила сөзі ағылшын танымында тыңшы әйел деген атауға пара-пар қолданылады.

Далила өмір сүрген заман қуғын-сүргіні мен дау-дамайы толастамаған заман болды. Оның балалық шағы кедейлікпен өткенімен ерекше ақылды, зерек болып өсіпті. Ол Палестина еліндегі екі күшті ұлыс Филистимляндар мен Еврейлердіңжерге таласып, қызыл-қырман соғыс жүргізіп жатқан жылдары еді. Еврейлерден Мұса есімді батыр шығып, өз бауырларын азап пен қиыншылыққа толы Египет елінен Палестина еліне орналастырыпты, әйтсе де, олар Филистимляндардың қарсылығына тап болады. Жерін қорғаған Филистимлян жұртын бір-ақ түнде қырып, ерлерін құл, әйелдерін күң етеді.

Екі ел арасындағы соғыс ұзаққа созылады. Ақыр соңында Филистимлян елі қайта басымдылыққа өтіп, Еврей жұртын ығыстыра бастады. Сол кезде Еврейлерден Самсон есімді батыр шығады, жаулары оның атын естігенде зәрелері ұшып, қарсы аттап баса алмай алмайды екен. Ержүрек, батыр Самсонды бағындырмаса, Еврей жұртын жеңе алмайтынын білген Филистимляндар, батырдың әлсіз тұсын іздей бастайды. Барлық батырларға ортақ атаққұмарлық Самсонның да бойында бар-ды. Филистимляндар сұлу да, айлалы Далиланы Самсонның қасына жұмсады. Самсон да оны қатты ұнатып, сырын айтады. Сонда Далила: «Батырым, сіз дүниедегі ең күшті адамсыз, дүниеде сізді қорқыта алар не бар?» деп сұрайды. Самсон алдамшы әйелдің тіліне еріп, өзінің жеті қабат өрілген қайыстан қатты қорқатынын, онымен өзін байласа босанып шыға алмайтынын айтады.

Далила құпияны Филистимляндарға айтады. Жаулары батырды жеті қабат өрілген қайыс арқанмен байлайды. Бірақ, Самсон дұшпандары ойлағандай ақымақ емес екен. Ол өтірік айтыпты. Филистимлян әскерін қырып, бұғаудан босанып келген Самсон Далиланы өлтірмекке ұмтылады. Атаққұмар еркекті жеңудің жақсы амалы жылау екенін білетін әйел Самсонның бауырына тығылып: «Мені Филистимляндар мәжбүрледі, мен байқұста не амал бар дейсің?» деп егіле түседі. Жүрегі елжіреген батыр, әйелді тіптен жақсы көре түседі де, оған шын сырын айтады. Самсон: «Күш-қуатымның бәрі шашымда, шашымды қырқып тастаса, менің жай адамдардан айырмашылығым болмай қалады» дейді. Далила ұйқыдағы батырдың шашын қырқады да, өз жақтастарына хабар береді. Филистимляндар Самсонды кісендеп, зынданға тастайды.

Филистимляндар жыл бойы тойлайды. Далила да жыл бойы сайқал күлкісінен тыйылмайды. Жаулары батыр шашының қайта өсіп кететінін ұмыт қалдырса керек, бір жылдан кейін Самсон қайта қаһарына мініп, бар жауын қырып салады.

Заман өтіп батыр да, Далила да өмірден өтеді. Замсонның құлыптасына: «Ол – әйелдер болмағанда нағыз қаһарман болар еді» деген сөздер жазылса, Далиланың құлыптасына: «Ол – бір қаһарманның түбіне жетті, сонымен қатар бір қаһарманды жаратты, қалай айтсаңыз да, ол осылай істей алған әйел. Мәңгі еске алуға лайық» деп жазылған.

Тыңшылықтың түрі мен техникасы дамыған заманда тарих қойнауында қалған бұл әңгімені еске алып отырудың қажеті де жоқ болар, бірақ, теңдесі жоқ батырдың да әлсіз тұсы – әйел заты. Ерді ер қылатын да, жер қылатын да – әйел екенін жігіттер қауымы естен шығармағаны жөн.

Дереккөздер өңдеу

  1. Қазақ Совет Энциклопедиясы, 3 том

Сыртқы сілтемелер өңдеу