Дағдарыстар мен қақтығыстар

Дағдарыстық және қақтығыстық саяси жағдайлардың мәні мен мазмұнының сараптамасын өзінде сақтайтын саясаттанулық проблемалар саяси ілімдер жүйесінде маңызды орынды иеленеді. Осы саяси жағдайлардың ерекше, экстремалды екендігі айдан анық және осы орайда саясаттануды белгілі бір түрғыда одан шығудың қоғам үшін ауыртпалықсыз жолын іздейтін ғылым деп есептеуге болады. Осы ретте келесі жағдайларды көрсете кеткеніміз жөн.
Біріншіден, дағдарысты және қақтығысты саяси ситуациялар қоғамдық ахуалдың тоқыруына әкеліп соғатын, халықтың басым бөлігінің өмірінде айтарлықтай қиындықтар туғызатын, оның өмірлік деңгейін төмендететін, әлеуметтік топтардың өзара қатынастарында әлеуметтік шиеленісті қоздыратын, ал тұлғалық деңгейде — шығар жол жоқ, тұйық жағдайға әкеліп тірейтін әлеуметтік қайшылықтар пісіп-жетілген қоғамдық организмнің ерекше күйін сипаттайды. Нәтижесінде оларды шешудің жаңа жолдарын, тәсілдері мен құралдарын жедел іздестіру пайда болады, яғни қоғамдық организмде инновациялық процестер басталады, өйткені қолданыста жүрген дәстүрлі тәсілдер өзінің анық тиімсіздігі мен жеткіліксіздігін көрсетеді.
Екіншіден, қарастырылып отырған жағдай саяси қатынастар субъектілерінің жоғары әлеуметтік және саяси белсенділігімен сипатталынады. Субъектілердің мүдделерін терең түсіну процесі басталады, бағдарламалар, саяси платформалар, мақсаттар айқындалынады, саяси күштердің мейлінше анық бөлінуі өтеді, тактикалық және стратегиялық міндеттерінің ортақтығы негізінде жаңа блоктар мен одақтар пайда болады.
Үшіншіден, осы жағдайларда қоғамдық дамуды айқындайтын тенденциялар, шынайы мүмкіндіктер жасырын түрде сақталынады. Саяси процесс осы жағдайда айтарлықтай қысымдалған және тек қарқынды даму мен өрістеудің өлшемі бойынша ғана өзінің проблемалығын, мазмүнының шынайы байлығын аша алады. Қоғамның саяси мәдениетінің дамуы үшін жемісті негіз пайда болады. Қалыптасқан мемлекеттік құрылымдар, билік және билік құрушы субъектілер жан-жақты және мақсатты сынға үшырайды, туындап отырған қажеттіліктерге олардың функционалдық және тұлғалық сәйкессіздіктері дәлелденеді. Жаңару тенденциялары белсенді түрде шынайы өмірге ендіріледі.
Қоғамдық өмір қайнай түсіп, адамзат құмарлықтары шегінен шығады, саяси сахна әр түрлі тектегі саяси тұлғалардың әсерінен тығыздала түседі.