Джорджтаун
Джорджтаун (ағылш. Georgetown) — Гайана кооперативтік Республикасының астанасы, мемлекеттің ірі экономикалық және көлік орталығы. Халық саны-200 500 адам (2016).[1].
| Қала | |
| Джорджтаун | |
| ағылш. Georgetown | |
 | |
| Әкімшілігі | |
|---|---|
| Ел | |
| Статусы |
Астана |
| Аймағы | |
| Тарихы мен географиясы | |
| Координаттары |
6°48′ с. е. 58°09′ б. б. / 6.800° с. е. 58.150° б. б. (G) (O) (Я)Координаттар: 6°48′ с. е. 58°09′ б. б. / 6.800° с. е. 58.150° б. б. (G) (O) (Я) |
| Құрылған уақыты |
1781 |
| Орталығының биiктігі |
0 м |
| Уақыт белдеуі | |
| Тұрғындары | |
| Тұрғыны |
200 500 адам (2016) |
Джорджтаун шекарасы
| |
Этимология өңдеу
1781 жылы голландиялықтар іргесін қалап және бастапқыда Стабрук деп аталды. Стабрук - «тұрақты (ағынсыз) тоған» деген мағынаны білдіреді. XIX ғасырдың басында қала Ұлыбританияға қарамағына кетіп, 1812 жылы ағылшын королі Георг III құрметіне Джорджтаун болып өзгертілді.
Табиғи жағдайлар өңдеу
Джорджтаун Гайанның солтүстік-шығыс бөлігінде, Атлант мұхитының жағалауында, Демерара өзенінің құятын жеріне
орналасқан. Қаладағы ауа-райы ылғалды субэкваторлық климаттың әсеріне байланысты. Ауаның орташа айлық температурасы жыл бойы +26-дан +28 ° C-қа дейін өзгереді. Жауын-шашынның орташа жылдық мөлшері шамамен 2250 мм құрайды. Жауынды кезең екі кезеңге бөлінеді: біріншісі сәуірдің ортасынан тамыздың ортасына дейін, екіншісі - қарашаның ортасынан қаңтар айының соңына дейін жалғасады. Ең көп жауын-шашын желтоқсан айында түседі. Қаланың Атлант жағалауына жақын болуына байланысты Джорджтаундағы салыстырмалы ылғалдылық өте жоғары деңгейге жетеді (әдетте күндіз 75-80% және таңертең 90% дерлік). Жыл бойы қала Атлантикада тұратын солтүстік-шығыс пассат желдерінің ықпалына ұшырайды.
Қала саванна аймағында орналасқан. Оның шекараларында саваннаға тән флораның түрлері сақталған: акация, ұсақ жапырақты бұталар және дәнді-шөпті өсімдіктер.
Халқы, тілі, діні өңдеу
Джорджтаун халқының саны қала маңындағы тұрғындарды есептегенде 250 мыңнан астам адамға жетеді. Бұл елдегі барлық тұрғындардың үштен бірі. Ел астанасында тұратын негізгі этникалық топтың өкілдері үнді иммигранттарының ұрпақтары (қала тұрғындарының жартысына жуығы). Сонымен қатар мұнда африкандықтар, еуропалықтар (негізінен Португалиядан келген иммигранттар) және мулаттар тұрады. Елдің байырғы тұрғындары — американдық үндістер — астанада жоқ, себебі олар негізінен Гайананың ішкі аймақтарында тұрады және жартылай көшпелі өмір салтын ұстанады. Мемлекеттік тіл -ағылшын, халықтың белгілі бір топтарының арасында хинди мен урду тілдері де таралған. Джорджтаунның діни ұстанымы бойынша жартысынан көбі христиан дінін ұстанушылар (католиктер мен протестанттар), қалғандары индуизм мен ислам дінін ұстанады.
Қаланың даму тарихы өңдеу
1781 жылы голландиялық колонистер құрған. 1784 жылы қала Оңтүстік Америкада голланд отарлық иеліктерінің әкімшілік орталығы мәртебесіне ие болды. XIX ғ.басында, Гайана аумағындағы отаршылдық үшін күрес нәтижесінде пайда болған Голландия мен Ұлыбритания арасындағы әскери іс-қимылдар кезінде, Джорджтаунды Англия басып алды, ол 1812 жылы қалаға қазіргі заманғы атауын берді. 1812 жылы губернатордың резиденциясы Джорджтаун қаласында орналасты. 1831 жылы Бербис, Эссекибо және Демерара ағылшын колониялары біріккеннен кейін, жаңадан құрылған аумақ британдық Гвиана деп аталды, Джорджтаун қаласы оның астанасы болып жарияланды. Британдық колонистер қаланы абаттандыруға, жолдарды салуға, Джорджтаун маңындағы өңделетін плантациялар алаңын кеңейтуге көп көңіл бөлді. 1830 жылдары құлдық жойылғаннан кейін, Үндістан мен Еуропаның, Азия мен Африканың басқа да елдерінен жалдамалы жұмысшылармен кемелер
Джорджтаун портына келе бастады. 1840-шы жылдары қалаға Португалиядан, негізінен Мадейра аралынан, сондай-ақ Қытайдан жұмысшылар қоныс аудара бастады. Кейіннен Джорджтаунға қоныс аударған иммигранттардың ішінен қаланың экономикасы мен саяси дамуына және оның экономикалық және әлеуметтік өміріндегі көптеген реформаларға үлес қосқан білікті жұмысшылар мен кәсіпкерлердің барлық тобы құрылды. 1920 ж. жылдар Джорджтаун қаласында заманауи темірбетон ғимараттарының құрылысы басталды, олар негізінен қаланың іскери бөлігінде шоғырланған. Джорджтаунның басқа аудандарында негізінен ағаштан жасалған бір қабатты ғимараттар тұрғызылды. 1930 жылдары қала жұмысшылардың экономикалық қайта құру үшін күресін күшейтті. Джорджтаунда жергілікті кәсіпорындардағы жұмысшылардың ереуілдері жиілеп кетті. 1940 жылдардың аяғы - 1960 жылдардың басында. астаналықтар арасында Гайанадағы британдық отаршылдыққа қарсы азаттық қозғалысты күшейтті. Джорджтаун жұмысшыларының британдық биліктің саясатына наразылығын білдіретін жаппай демонстрациялар 1962-1964 жж. байқалды. Халықтық толқулардың салдарынан Британ үкіметі Джорджтаун және басқа қалалардың тұрғындары қойған талаптардың бір бөлігін қанағаттандыруға мәжбүр болды (мысалы, дауыс беру құқығын кеңейту және жергілікті билік органдарының өкілеттік мерзімдері), бұл бүкіл елдің саяси өмірінде кейбір демократиялық өзгерістерге әкелді. 1966 жылы мамырда Гайана мемлекетінің тәуелсіздігін алғаннан кейін Джорджтаун ресми түрде оның астанасы болып танылды.
1970 жылы Гайана Кооперативті Гайана болып өзгергеннен кейін Джорджтаун астана қаласы мәртебесін алды. Мұнда үкіметтік резиденция, ел Парламенті және оның барлық мемлекеттік әкімшілік органдары орналастырылды. 1970-1980 жж. елорданың экономикалық дамуы қант пен боксит бағасының айтарлықтай төмендеуіне байланысты дағдарысты бастан өткерді (елдің негізгі экспорттық өнімдері негізінен Джорджтаун теңіз портынан экспортталады). Жұмысшылар қалада тағы да ереуілге шықты, саяси партияның белгілі бір тұрақсыздығы әртүрлі партиялық топтардың өкілдерінің күресті күшейтуінен туындады. Жалпы елдің экономикасын және оның капиталын жақсарту үшін шетелдік инвестицияларды тарту 90-жылдары қаланың экономикалық өмірін біршама тұрақтандыруға мүмкіндік берді. Нарықтық экономикаға қайта бағдарлану және қоғамды демократияландыру Джорджтаун кәсіпорындарының өнімділігінің артуы және басқа мемлекеттермен сауда қатынастарының одан әрі дамуы қаланың шаруашылық өмірін біршама тұрақтандыруға мүмкіндік берді.
Мәдени маңызы өңдеу
Джорджтаунның сәулеттік келбеті - бұл бақтар мен саябақтардың сәнімен безендірілген тік бұрышты көшелер желісі.
Қаланың басты мәдени-тарихи ескерткіштері 1892 жылы салынған Әулие Георгийдің әлемдегі ең ірі англикандық ағаш
және 1913-1914 жылдары темір-бетон плиталарынан салынған католик шіркеуі болып табылады. 1839-1844 жылдары салынған Ұлттық жиналыс үйі мен үкімет резиденциясы да белгілі бір қызығушылық тудырады. 1880 жылдары Джорджтаунда қазір сәулет ескерткіштері болып табылатын сот ғимараты мен мэрия салынды. Астанада Гайана мұражайы орналасқан, оның экспозициясы қаланың және отарлық жаулап алу дәуірінен бергі елдің дамуы туралы баяндайды. Джорджтаунда "Гилд Тиэтр"театры да бар. Джорджтаун жетекші жоғары оқу орындарының қатарында-Гайана университеті (1963 жылы құрылған), онда студенттерді оқыту медициналық, заң факультеттерінде, өнер, әлеуметтік және жаратылыстану ғылымдары факультеттерінде жүргізіледі. Сондай-ақ техникалық институт, педагогикалық және ауылшаруашылық колледждері, Карнеги экономикалық мектебі, гайан өндірістік дайындық орталығы және басқа да білім беру мекемелері бар.
Елдегі ең үлкен кітаптар мен басқа да басылымдар жинағы Гайана көпшілік кітапханасында сақтаулы. Елордаға жақын жерде Кайетур ұлттық географиялық паркі орналасқан, ол тропикалық флора мен фауна өкілдерінің көптеген түрлерін сақтаған. Қала ішінде үлкен ботаникалық бақ бар. Қаладан 41 шақырым жерде Джорджтаун халықаралық әуежайы орналасқан, ол Торонто, Нью-Йорк, Майами, Лондон, Парамарибо қалаларымен тұрақты әуе қатынасын қолдауға мүмкіндік береді. Қала жақсы күтілген, көгалдандырылған, сондықтан оны "Карибтің –бақ қаласы" деп атайды.