Жас грамматизм

Жас грамматизм — 19 ғасырда 70 жылдарында Германияда салыстырмалы-тарихи тіл біліміне қарсы пайда болған Еуропа тіл біліміндегі бағыт.

Оның басты өкілдері А. Лескин, Г. Остроф, К. Бругман, Б. Дельбрюк, Г. Пауль (Лейпциг мектебінен), И. Шмидт, В. Щульце (Берлин мектебінен), С. Бугге, К. Вернер (Скандинавия елдерінен). Жас грамматизм терминін Лейпциг мектебіне байланысты алғаш қолданған ф. Царнке. Жас грамматизм көзқарастарын әр түрлі кезеңде Ф. де Соссюр, ф. ф. Фортунатов, В. Томсен т.б. ғалымдар қолдаған. Жас грамматизм халықтың ұлттық "рухына" негізделген тілдің ішкі формасы туралы В. фон Гумбольдт ілімін; тілдің тарихқа дейінгі дамуы Және тарихи дәуірдегі кері кетуі, құлдырауы туралы және тіл дамуындағы алғашқы аморфты құбылыстан жалғамалы жүйе арқылы флективті құрылысқа дейінгі біртұтас глоттогониялық процесс туралы А.Шлейхер ілімін жоққа шығарды. Ж. тіл үзіліссіз дамиды дей отырып, тілді жеке адамдардың психофизиологиялық әрекетінің жемісі деп түсіндірді. Тіл білімінің мақсаты — өлі немесе жазба тілдерді зерттеу емес, жеке адамдардың сөйлеу әрекетін зерттеу деген теріс пікірде болды. Жас грамматизм тілдің дамуы мен қызметін айқындайтын негізгі тірек ретінде өзгермейтін фонетикалық заңдар мен аналогия заңына сүйенуді ұсынды. 20 ғасыр басында жас грамматизм ілімінің осы сияқты әлсіз жақтары айқындалып, оны әр түрлі позицияда А. Мейе, Г. Шухардт, И. А. Бодуэн де Куртенэ т. б. сынады. Дегенмен, жас грамматизм Үнді Еуропа тілдері бойынша орасан мол материал жинастырып, тіл білімінің теориялық жағынан жетіле түсуіне, диалектология, лингвистикалық география, эксперименталды фонетика ғылымдарының дамуына ықпал етті.