Жұмағали Тілеулин

Тілеулин Жұмағали (1890, бұрынғы Ақмола облысы Көкшетау уезі Айыртау болысы, Жаманшұбар ауылы – 17.2.1938, Алматы) – Алаш қозғалысы қайраткерлерінің бірі, дәрігер.

• 1913 жылы Омбы әскери-медицина училищесін бітірген.
• 1913 – 17 жылдары Петропавл уезіндегі ауруханада фельдшер.
• 1917 жылы Омбы қаласында “Алаш” партиясының (Ақмола облысы бойынша) бөлімшесін құрушылардың бірі болды. Осы жылы Орынбор қаласында өткен 2-жалпықазақ съезінде Алашорда Ұлттық үкіметіне мүше болып, Бүкілресейлік Құрылтай жиналысына депутат болып сайланды.
• 1918 жылы 12 ақпанда қамауға алынды, төрт айдан кейін босап шығып, Петропавл қаласындағы уездік земство басқармасында.
• 1919 – 21 жылы Көкшетау уезіндегі денсаулық сақтау бөлімінде жұмыс істеді.
• 1922 жылы Петропавлдағы қазақ мектептерінде мұғалімдер дайындайтын үш жылдық курсты басқарып.
• 1923 – 27 жылы директоры болды. Тілеулинге А. Байтұрсыновтың тапсыруымен мектеп оқулықтарын жазу жүктелді. Оның “Гигиена” (Орынбор, 1924), “Жұқпалы аурулар” (Мәскеу, 1926), “Қотыр” және “Жұқпалы науқастар, оларға қарсы қолданылатын шаралар” (екеуі де Мәскеуден, 1926), “Денсаулық” (Орынбор, 1926) атты кітаптары жарық көрді. Сондай-ақ бірқатар медициналық кітаптарды аударды: “Көз ауруы – трахома”, “Мерез” (екеуі де Мәскеуден, 1924), “Қолдағы хайуандардан адамға жұғатын аурулар” (Мәскеу, 1927).
• 1927 – 30 жылы Ақмола губерния және Петропавл аумақтық денсаулық сақтау округінде меңгеруші болып қызмет істеді.
• 1930 жылы 5 маусымда “1918 – 20 жылы Кеңес өкіметіне қарсы қарулы күрес және өкіметке қарсы ұлтшыл үгіт-насихат жүргізді, шетелдік орт-тармен байланыста болды” деген айыппен тұтқынға алынып, екі жыл тергеуде отырғаннан кейін 1932 жылы 30 сәуірде бес жыл мерзімге Воронеж облысына жер аударылды.
• 1932 жылы Қырғызстандағы Фрунзе (қазіргі Бішкек) қаласында ауруханаға дәрігер болып жұмысқа орналасты. 1938 жылы Қырғызстанның Новотроицк ауылында аурухана меңгерушісі болып қызмет атқарып жүргенде қайта тұтқындалып, ОГПУ “үштігінің” шешімімен ату жазасына кесілді.
• 1958 жылы Түркістан әскери округі әскери трибуналының шешімімен ақталды.