Кабель (электроника)

Кабель

Кабель

Кабель — қорғаныш қаптамасы бар бітеу қабыққа салынған оқшауланған откізгіш немесе өткізгіштер тобы.

Пайдаланылатын физикалық ортаға байланысты кабельдердің екі тобы қарастырылады.

• жалпақ кабельдер (eсілген жұптар және коаксиал кабельдер, сәуле шығаратын кабельдер құрайды)

Оларда электр сигналы металл, көбінесе мыс арқылы беріледі.

Бұлардың ең арзаны — жалпақ кабельдер, оның бірнеше өткізгіштері бір жолға қатар салына береді. Алайда жалпақ кабельдердің сигнал тарату жылдамдығы төмен өрі олар электромагниттік бөгеуілдерден қорғалмаған. Бұл кабельдер қысқа құрастырулар кезінде кеңінен пайдаланылады. Есілген жұптар жалпақ кабельдерден гөрі қымбаттау. Бірақ олар электромагниттік бөгеуілдерден жақсы қорғалған. Есілген жұптар, негізінен, абоненттік арналарды жасағанда пайдаланылады. Коаксиал кабельдері ең қымбат кабельдердің бірі. Олар сигналдарды үлкен жылдамдықпен таратады әрі бөгеуілдерден жақсы қорғалған. Коаксиал кабельдер кең жолақты арналарды жасағанда жиі пайдаланылады.

• жарықты таратуға арналған (олардың негізін электромагниттік богеуілдерден барынша жақсы қорғалған сәулежолдар құрайды)

Оптикалық кабельдер коаксиал кабельдерден қымбат, бірақ оптикалық арналардың сигнал тарату жылдамдығы үлкен. Жерге кабель төсеу процесі көп еңбекті қажет етеді. Бұл, әсіресе, әр түрлі құбырлармен және электр кабельдерімен толтырылған қала көшелерінде байқалады. Сол себепті мұнда кабель төсеу үшін жоғары вольттық электр тарату жолдарының бағаналары, трамвай мен троллейбустардың электр сымдарының бекіткіштері, метро туннельдері, темір жолдар, өзендер, арналар, т.б. кеңінен қолданылады.

Кабель бокстері

Кабель бокстері (Кабельные боксы). Шеткі станцияларға келетін кабель құрылғыларын қосу үшін кабель бокстері пайдаланылады. Жергілікті байланыс кабельдерінің сыйымдылығы 10х²-нан 100х²-ге шейін болады. Боксқа келген кабель талшықтары бокстың бет жағына орналасқан он тізбекке (20 талшыққа) арналған плинттерге жалғанады. Бір бокстағы плинттер саны 1-ден 10-ға дейін болады. Қалааралық кабельдердің бокстарының сыйымдылығы аз. Олар 4x4 немесе 7x4 кабельдерін монтаждауға арналған.

Кабель муфталары

Кабель муфталары

Кабель муфталары (Кабельные муфты) — кабельдердің құрылыстық бөліктерін қосып жалғауға арналған.

Кабель муфталары — кабель сымдарын, талшықтарын, тізбектерін сапалы жалғап және қорғағыш қабықтарын жабдықтап, жалпы алғанда, кабельдің жалғанған жеріндегі сипаттамасын қамтамасыз етуге арналған.

Кабель сауыты

Кабель сауыты

Кабель сауыты (Броня кабеля) — кабельдің өзекшесін механикалық әсерлерден қорғауға арналған кабель құрастыру элементтері.

Сауыт ретінде тығыздығы әр түрлі металл, болат сымдар пайдаланылады. Оптикалық кабельдерде полимерлік материалдардан жасалған сауытты қаптамалар жиі пайдаланылады. Берік қорғаныс қажет болған жағдайда көпқабаггы сауыт ерекше мақсатта, мысалы, теңізге немесе шахтаға төсеуғе, кемірушілерден қорғауға қолданылады.

Кабель сауыты оптикалық кабель қабығының сыртынан салынады.

Кабель тізбектерін симметриялау

Кабель тізбектерін симметриялау (Симметрирование кабельных цепей). Кабель тізбектерінің арасындағы өзара әсерді азайту үшін кабельді жасау және оның құрылыстық ұзындықтарын жалғап косу кезінде қолданылатын шаралар.

Кабельді жасау кезінде симметриялау үшін оның сымдарын (талшықта- рын) жүптап, екі жүп жөне жүлдызша өдісімен еседі. Төменғі (дыбыстық) жиілікте пайдаланылатын кабель тізбектерінің арасындағы магниттік байланыс өте аз, сондықтан өзара эсер тек сыйымдылық байланыспен анықталады. Сондықтан мұндай кабель тізбектерін осы сыйымдылықтың байланысын азайту үшін оны бұрап еседі. Сонда ол тізбектеғі сымдар басқа топтардағы сымдарға қарағанда орындарын ауыстырып тұрады. Көрші орналасқан топтардың есілу қадамдары әр түрлі болуы керек.

Әр түрлі топтарда орналасқан тізбектер арасындағы байланыс олардың есілу қадамына және есілу бағытына байланысты.

Кабельдің құрылыстық ұзындықтарын жалғап қосқанда, тізбектердегі өзара байланыс әсерін азайту үшін тізбек пен сымдардың арасындағы сыйымдылық коэффициентін (төменгі жиіліктегі кабельдерде) және жақын, қашық шеттердеғі ауысу өшуліктерін өлшеп, оларды берілген өлшемге әкелу үшін сымдардың орындарын ауыстырып және қарсы байланыс контурларын қосады. Осындай шараларды симметриялау деп атайды.

Кабельді байланыс жолы

Кабельді байланыс жолы(Кабельная линия связи). Симметриялы немесе коаксиалды тізбектер бір-бірінен оқшауланып, бірнеше тізбектер белгілі бір тәртіппен біріктіріліп, металдан немесе пластмассадан жасалған түтікше түрінде жасалған қабықшаның ішіне орналастырылады. Мұндай қабықша тізбектерді сыртқы ауа, су және басқа табиғи құбылыстардан қорғау үшін қолданылады. Осындай қабықшаларды қорғасыннан, алюминийден және пластмассадан жасайды.

Әр түрлі механикалық өсерлерден қорғау үшін қабықшаға орналасқан тізбектердің сырты қорғағыш қабатпен қапталады.

Жер астына, су астында, шахталарда, канализацияда орналасуына байланысты қорғағыш қабат әр түрлі болады (оқшауланған, зиянды әсерлерден қорғағыштар, т.б.).

Оқшаулағыш материалдардың түріне, тізбектердің орналасу тәртібіне байланысты кабельдер төменгі жиілікті және жоғары жиілікті болып бөлінеді. Төменгі жиілікті симметриялы кабельдер, әсіресе дыбыстық жиілікті спектрлік кабельдер көп арналы байланыстар жасау үшін пайдаланылады. Олардың спектрлік ауқымы жүздеген кГц-ті қамтиды. Ал коаксиал тізбекті кабельдердің спектрлік ауқымы ондаған МГц болады.

Кабельді байланыс жолдары өздерінің қай жерде қолданылатынына байланысты бөлінеді:

• жергілікті,
• қалалық,
• қалааралық.

Кабельдік құдықтар

Кабельдік құдықтар (Кабельные колодцы). Қалалық кабель құбырларындағы кабельдерді жалғау және оларды бақылап түру үшін кабель құдықтары салынады.

Пайдаланылуына, орналастырылатын жерлеріне қарай кабельдік қүдықтар былай бөлінеді:

• тікелей байланыс жолдарында қойылатын аралык құдықтар,
• байланыс жолының бұрылатын жерлерінде қойылатын бұрыштық құдықтар,
• байланыс жолдарының айырылатын жерлеріне қойылатын айырық құдықтары,
• кабель құбырларының шетіне қойылатын станциялық құдықтар.

Кабельдің құрылыстық ұзындығы

Кабельдің құрылыстық ұзындығы (Строительная длина кабеля). Кабельді зауыттан жасап шығарғанда, сол кабельдің сыйымдылығына, қалындығына және салмағына байланысты кабельдерді белгілі бір ұзындықта жасап, бір барабанға орап дайындайды. Сол ұзындықты кабельдің "құрылыстың ұзындығы" деп атайды.