Кемпіртас

Кемпіртас – әдет-ғұрып, діни сенімдерге байланысты тастан мүсінделген адам пішіні, балбал тас. Қарпат таулары маңынан Моңғолияға дейінгі Еуропа мен Азия құрлығындағы жазықтарда, Қырым, Солтүстік Кавказ даласында кездеседі. Кемпіртас 4 топқа бөлінеді: 1) қола дәуіріндегі Кемпіртастар (б.з.б. 2-мыңжылдық) – бас жағына жұлдыздардың, етегіне адамның тұрпаты пішінделген, биікт. 2 – 4 м сын тастар; 2) Қара т. маңындағы сақ дәуіріндегі . Кемпіртастар 13 ғасырдағы Еуропа саяхатшысы В.Рубруктің дәлелдемесіне орай ғалымдар Кемпіртасты қыпшақтардың 11 – 12 ғасырлардағы мәдени мұрасына жатқызады. Ішінара алан мен хазар тайпаларынан (6 – 8 ғасырлар) қалған мұраға да санайды. Кемпіртасты ескі түркі жазуында «блбл», орхон жазуында «балбық» деп таңбалайды. Кемпіртас ұғымы ғылым мағынасында балбалдар мен мүсін тас түсінігін қоса қамтиды. Қазақстанда балбалдар, негізінен, Баянауыл маңында, мүсін тастар Атасу, Қарқаралы, Беғазы, Жылысбай, Жекешат пен Ерейментауда кездеседі.

Кемпіртас. Қарасай қорганы. Жамбыл облысы

Дереккөздер

• Веселовский Н., Современное состояние вопроса о «каменных бабах» или «балбалах» Зап. Одесского общества истории и древностей», т. 32, 1915;
• Марғұлан Ә.Х., Ұлытау төңірегіндегі тас мүсіндер, Ежелгі мәдениет куәлары, А., 1966.

Сыртқы сілтемелер

• Кемпіртас