Лозанна конференциясы

Лозаннна конференциясы (1922 – 29) – Таяу Шығыс мәселелері жөнінде Лозанна қаласында (Швейцария) өткізілген халықаралық конференция. Ол 1922 жылы 20 қарашадан 1923 жылы 24 шілдеге дейін жүргізілді. Лозаннна конференциясында Англия, Франция, Италия, Жапония, Румыния, Грекия, Югославия және Түркия қатысты. АҚШ өзінің бақылаушысын жіберді. Қара теңіз бұғаздары жөніндегі мәселелерді талқылауға Г. В. Чичерин бастаған Кеңес Одағы өкілдері және Болгария қатысты. Басқа ұсақ мәселелері жөнінен Албания, Бельгия, Нидерланд, Испания, Португалия, Норвегия және Швеция өкілдері шақырылды. Лозаннна конференциясының негізгі мәселесі Түркиямен бітім шартын дайындау, Босфор және Дарданелл бұғаздары режимін анықтау болды. Кеңес Одағы өкілдері В. И. Ленин белгілеген үш принципті: Түркияның ұлттық талаптарын қаннағаттандыру, барлық бұғаздарды соғыс кезінде де, бейбітшілік кезінде де соғыс кемелері үшін жабық ұстау, сауда теңіз қатынасына толық бостандық жасауды ұстанды. Ағылшын делегациясы Қара теңіз бұғаздары аймағын соғыс қауіпінде ұстау мақсатын көздеді. Барлық уақытта бұғаздар соғыс және сауда кемелері үшін ашық болуын талап етті. Лозаннна конференциясы Англияның ұсынысын қабылдады. Кеңес Одағы бұл конвенцияны ратификациялаған жоқ. Лозаннна конференциясы 1923 жылы 24 шілдеде Лозанна бітім шартына, бұғаздар конвенциясына және басқа 15 келісімге қол қоюмен аяқталды. Бұғаздар жөніндегі конвенция 1936 жылы Монтре конференциясында қайта қаралды. Лозаннна конференциясында қол қойылған қалған 15 құжат тұтқындарды қайтару, грек және түрік азаматтарын өзара айырбастау т. б. жеке мәселелерге арналды.

Дереккөздер

Қазақ совет энцеклопедиясы