Минерал қоспалар

Минерал қоспалартау жыныстары мен кендерді құраушы минералдар құрамында кездесетін қосалқы химиялық элементтер. Бұл элементтер легирлеуші (темір кендері құрамында түрлі мөлшерде бірге кездесетін , Cr, V, Co) және серіктер (өз минералдарын түзбей өзге минералдар құрамында изоморфтық және басқа қосылыстар түрінде кездесетін, кенді байытқанда жеке концентрат бермей металлургиялық өңдеу кезінде алынатын) болып ажыратылады. Кей жағдайларда бұлар өз минералдарын да түзеді. Бұлардың жалпы мөлшері негізгі элементтермен салыстырғанда әлдеқайда төмен болса да кентастың өндірістік құндылығын біраз жоғарылатады және кенді байытқан кезде негізгі элемент концентратымен бірге (технологиялық процеске байланысты кейде жеке) бөлінеді. Минерал қоспалар жоғары болғанда кеннің басты элементтерінің ең төмен мөлшерінің шегі қосалқы элементтердің өндірістік құндылығын ескере отырып анықталады.

Темір(Fe)

Қосалқы элементтері өңдеу

Кенде қосалқы элементтер тобының болуы, олардың шоғырлану шамасы кентастарды өндірістік сорттарға топтастыруға ықпал жасайды. Мысалы, Еуропа кентастарының сфалериттерінде едәуір мөлшерде кездесетін таллий мен күшәланы, Миссисипи аймағының сфалериттерінде анықталған галлийді, кобальтты, никельді келтіруге болады. Тынық мұхит кенді белдеуі кентастарының касситериттерінде қоспа ретінде үнемі ванадий, вольфрам, қорғасын, галий, индий болады. Сілтілігі жоғары гранитоид интрузиялары мен генетикалық байланыстағы флюориттерде сирек жер элементтерінің мөлшері карбонаттық жыныстарды алмастырудан түзілген флюориттердегіден біршама жоғары болады. Эндогендік, метаморфогендік, экзогендік кешендердегі минерал қоспалардың ассоциациясын зерттеу шөгінділер жиылу кезінде олардың шыққан орнын, қорымдар жаралуына себепкер болған түп кендерін анықтауға мүмкіндік береді.

Кендерде кездесетін элемент топтары өңдеу

Жезқазған, Қоңырат, Бозшакөл, Саяқ (мыс), Ақшатау, Құсмұрын (мыс-колчедан), Николаевское, Ақжал, Ақсораң, Гүлшат, Тишинское, Текелі, Мырғалымсай, Қарағайлы (полиметалл), Майқайың, Степняк, Ақсу, Бестөбе, Жолымбет, Бақыршық (алтын) сияқты кен орындарының кентастарында кадмий, молибден, индий, күшәла, сүрме, алтын, осмий, селен, теллур, күміс, рений, таллий, кобальт, висмут, ванадий, галлий, т.б. элементтер топтасып кездеседі. Олар негізгі металдарға қоса өндіріледі.[1]

Дереккөздер өңдеу