Сиыр немесе қаруланбаған цепень

Сиыр немесе қаруланбаған цепень (лат. Taeniarhynchus saginatus)- тениаринхоз ауруын қоздырушы паразит. Ересек күйінде адамдардың аш ішегінде паразиттік тіршілік етеді.

Сиыр немесе қаруланбаған цепень

Морфофизикалық ерекшеліктері өңдеу

Адамның ең ірі паразиттік құрты, оның ұзындығы 10-18м жетеді. Сколексінде 4 сорғышы болады, ал қармақшалары болмайды, сондықтан оларды қаруланбаған цепень деп атайды. Стробиланың орта бөлігіндегі гермафродит буылтықтарында 1 мыңға жуық көпіршіктенген аталық бездер кездеседі, аналық безі екі бөлімге бөлінген. Жетілген буылтықтарында жатыр жұмыртқаларымен толтырылып 17-35 бүйір өскіншелерінің пайда етуіне ықпалын тигізеді. Әрбір проглоттидадағы жұмыртқалар саны 175 мыңға жетеді. Бір жылда паразит 2500 проглоттида ішінде олар ұзақ уақыт өзгеріссіз сақталады.

Тіршілік циклы өңдеу

 
Ересек күйі

Сиыр цепенінің түпкілікті қожайыны адам, ал аралық қожайыны ірі қара мал. Ірі қара мал шөп жегенде фекалиялардағы проглоттидаларды жұтады. Мал қарынында жұмыртқадан 6 қармақшалы онкосфера шығады да қан арқылы бүкіл денеге, соның ішінде қаңқа бұлшықеттерінде таралады. Бұл жерде олар цистицерк типтес финнаға айнаады. Адамдар шала пісірілген сиыр етін жегенде оны өздеріне жұқтырады.

Патогендік әсері өңдеу

Ауру тениозға ұқсас, бірақ адамда финналық сатысы дамымайды. Бұл паразитті анықтау фекалияны микроскоппен зерттеу арқылы жүргізіледі.

Алдын алу шаралары өңдеу

Жеке шаралар:

  1. піспеген сиыр етін жемеу;

Қоғамдық шаралар:

  1. тениозға ұқсас;

Дереккөздер өңдеу

  • “Қазақстан”: Ұлттық энциклопедия/Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы “Қазақ энциклопедиясы” Бас редакциясы, 1998
  • "Медициналық биология және генетика"/Бас редактор С.А.Әбилаева, Е.О.Қуандықова- Алматы-Шымкент, 2004