София Хайден
София Хайден өңдеу
| София Хайден | |
| Sophia Hayden | |
,_Architect_of_the_Women%27s_Building.png) | |
| Туған күні | |
|---|---|
| Туған жері |
Сантьяго, Чили |
| Қайтыс болған күні |
3 ақпан 1953 (84 жаста) |
| Қайтыс болған жері |
Винсроп, Суффолк, Массачусетс, АҚШ |
| Азаматтығы |
АҚШ |
| Қызметі |
Архитектор |
София Хайден (ағылш. Sophia Hayden; 17 қазан 1868 — 3 ақпан 1953) — америкалық сәулетші және Массачусетс технологиялық институтында архитектура мамандығы бойынша төрт жылдық оқудан өткен алғашқы әйел.
Балалық шағы мен білімі өңдеу
София Хайден Сантьягода дүниеге келген. Оның анасы чилилік, ал әкесі американдық болған. Софияның әпкесі және екі ағасы болды. Алты жасында оны Бостонға жіберіп, ол жақта София ата-әжесімен бірге тұрып, мектепте оқыды. Орта мектепте София сәулет өнеріне қызығушылық таныта бастады. София мектеп бітіргеннен кейін отбасымен Ричмондқа көшіп барады, бірақ көп ұзамай ол колледжге түсу үшін Бостонға қайта оралды. Ол колледжді 1890 жылы үздік тәмамдап, сәулет дәрежесін алады. Жоғары білім алғаннан кейін, Хайден әйел болғандықтан сәулетші ретінде алғашында жұмыс таба алмайды да, Бостондағы мектептердің бірінде сызу сабағының мұғалімі болып жұмысқа орналасты.
Мансабы өңдеу
Ең алдымен, Хайден 1892 жылы Дүниежүзілік көрме үшін "Әйел ғимараты" деп аталатын жобаны ұсынуымен, сондай-ақ өзінің алғашқы ғимаратын 21 жасында жобалауымен танымалдыққа ие болды.
_designed_by_Sophia_Hayden.png)
"Әйел ғимаратының" негізі ретінде ол "Бейнелеу өнері мұражайы" студенттік жобасын — аркалардың, бағандардың, террасалардың және басқа да көптеген классикалық элементтердің күрделі құрылымы бар екі қабатты ғимаратты алды. Дүниежүзілік көрмеде Хайден әйел сәулетшілерге арналған он үш орынның бірінші орынын иеленді. Ол өзінің жобасы үшін 1000 доллар ұтып алды, ал ер сәулетшілер дәл сондай ұқсас жобалар үшін 10 000 доллардан алып жатты.
"Әйел ғимаратын" салу кезінде Хайден жасаған жобаның жоспары үнемі бұзылып отырды. Өзгерістерді зайырлы дива Берта Палмер басқаратын Құрылыс комитеті талап етті. Нәтижесінде София комитет бұйрығы бойынша жобадан босатылып, өзі жобалаған ғимарат құырылысы оның қатысуынсыз аяқталды. Алайда, бұл қақтығыста Хайденді басқа әріптес сәулетшілер қолдады. Көптеген сәулетшілердің ашық қолдауы мен жанашырлығына қарамастан, қоғам оның реніші мен озбырлыққа наразылығын әйелдердің құрылысты басқара алмауы ретінде қабылдады. Бірақ соңында екі жақ татуласып, оның ғимараты "Стильдің нәзіктігі, сәулеттік талғамы, интерьердің мейірімділігі мен әсемдігі" үшін марапатталды. Осы оқиғадан кейін Хайден ешқашан жетекші сәулетші ретінде жұмыс істеген жоқ. Алайда, 1894 жылы ол АҚШ-тағы әйелдер клубы үшін мемориал ойлап тауып, жобасын жасады. Дегенмен кейіннен ол бәрібір салынбады. Сәулет өнерінен кеткеннен кейін София өнермен айналысты, күйеуі мен өгей қызымен тыныш өмір сүріп, 1953 жылы инсульттан кейін пневмониядан қайтыс болды.
Танымал мәдениетте өңдеу
"Уақыттан тыс" телехикаясының бір эпизодында оны Кэтрин Каннингэм (Katherine Cunningham) сомдайды.
Жарияланымдары өңдеу
- «Abstract of Thesis: Sophia G. Hayden, 1890» Technology Architectural Review 3.
- «The Woman’s Building» Rand McNally and Company’s A Week at the Fair, Chicago: Rand McNally, 1893.