Тайпақ Шоқайұлы

ақын

Тайпақ Шоқайұлы (1900 жыл, Ақтөбе облысы Темір ауданы Шиелі аулы - 1952 жыл, Қарақалпақ АКСРі) — ақын. Таз жырау деген лақап атпен белгілі болған.

Филология ғылымының докторы, профессор Бейсенбай Кенжебаев көп зерттеген қазақ әдебиетіне аты белгілі ақын Әубәкір (Кердері) Шоқановтың (1858-1912) немересі. Таз жырау бір сөзінде өзінің жас кезінен бастап өлең шығарғандығын былай жазады:

Сұрасаң менің атым Тайпақ бала,
Ағалар бұл сөзімді байқап қара. Жас шағында өлеңге жүйрік болғандықтан оған сөзді құдай берген, — деп бүкіл ел таңырқап «Құдайберген» деген лақап есімі аталады. Осылайша өзінің бала кезінде қойылған аты Тайпақ жас шағында ағып тұрған өлеңге жүйрік болғандықтан «Құдайберген» деген лақап тағылса, кейін үлкейгенде «Таз жырау» атанып кетеді. Әмудария өзенінің құйылысындағы қазақтар арасында «Құдайберген» және «Таз жырау» атымен танылып кеткен. Тайпақ деген шын атын көпшілік біле бермейтін дәрежеде ұмытылған[1].

«Арғы атам Әбубәкір, әкем Шоқай» деп басталатын ұзақ өлеңінде өзі туралы баяндайды. Әйгілі ақын Әбубәкір Керденің немересі екенін айтады. "Жақсы болса ағаңыз", "Кісіге күніңді салмасын", "Он сегіз жасқа келгесін", "Жігіттік деген бір дәурен", "Мысалы бұл жастығының алқызыл гүл", "Жақсыға айтқан сөзім ем болады". тәрізді терме - толғаулары ел аузында сақталған.[2]

Дереккөздер өңдеу

  1. Таз жырау кім?.
  2. Қазақ әдебеті энциклопедиялық анықтамалық - Аруна баспасы - Алматы - 2005ж.