Татарстан егемендігі туралы референдум
Татарстан егемендігі туралы референдум 1992 жылғы 21 наурызда Татарстанда өтті. Дауыс берушілерден Татарстанның егеменді мемлекет болуын мақұлдау-мақұлдамау туралы сұрақ қойылды. Ұсынысты сайлаушылардың 62% мақұлдады. Референдум нәтижесі республиканың мемлекеттік егемендігін жариялау болып табылды.
Тарихы
өңдеу1990 жылы 6 тамызда РКФСР Жоғарғы Кеңесінің басшысы Борис Ельцин Үфіде мынадай мәлімдеме жасады: «біз Жоғарғы Кеңеске, Башқұртстан үкіметіне: сіз өзіңізді жұта алатын биліктің үлесін алаңыз»[1][2], бұл бұқаралық ақпарат құралдарында «қанша жұат аласыз сонша егемендікті алыңыз» деген атқа ие болды[3]. 1990 жылы 30 тамызда Татар АССР Жоғарғы Кеңесі Татар КСР-нің мемлекеттік егемендігі туралы декларация қабылдады. Декларацияда одақтық және барлық дерлік басқа автономиялық ресейлік республикалардан (Шешен-Ингушетияны қоспағанда) өзгеше республиканың РСФСР немесе КСРО құрамында болуын тікелей көрсетпеді және Татар КСР Конституциясы мен заңдарының бүкіл елде үстемдікке ие екендігі жарияланды.
1991 жылы 26 желтоқсанда КСРО-ны тарату және ТМД құрылуы туралы Беловеж келісіміне байланысты Татарстанның ТМД-ға құрылтайшы ретінде кіруі туралы декларация қабылданды[4].
1992 жылғы 7 ақпанда Татар КСР - Татарстан Республикасы Татарстан Республикасы деп аталды[5], бірақ бұл 1992 жылдың 16 мамырына дейін РСФСР Конституциясына сәйкес келмеді. 1992 жылдың 21 наурызында референдум өтті.[6].
22 мамырда Татарстанның егемен мемлекет мәртебесі туралы Жоғарғы Кеңестің қаулысы қабылданды.
1992 жылы 30 қарашада Татарстан Республикасының егеменді мемлекет болып жарияланатын жаңа Конституциясы енгізілді.[7].
2001 жылғы 19 сәуірде Ресей Федерациясының Конституциялық Соты Татарстанның егемендігі туралы ережелерді Ресей Федерациясының Конституциясына қайшы деп тапты. 2002 жылғы 19 сәуірде Татарстанның Мемлекеттік кеңесі Ресей Федерациясының Конституциясымен сәйкестендірілген Республика Конституциясының жаңа редакциясын қабылдады.
Нәтижесі
өңдеуТатарстан республикасы Ресей Федерациясымен және басқа республикалармен (мемлекеттермен) қатынастарын тең негізде құратын, халықаралық құқықтың субъектісі болып табылатын егемен мемлекет екендігімен келісесіз бе?[8]
| Таңдау | Дауыстар | % |
|---|---|---|
| Қолдау | 1 309 056 | 62,23 |
| Қарсы | 794 444 | 37,77 |
| Жарамсыз/Бос | 28 851 | – |
| Барлығы | 2 132 351 | 100 |
| Тіркелген дауыстар/Қатысушылар | 2 600 297 | 82,00 |
| Source: Republic of Tatarstan Мұрағатталған 29 қаңтардың 2016 жылы. | ||
Дереккөздер
өңдеу- ↑ Загадочная история Бориса Ельцина Мұрағатталған 10 ақпанның 2017 жылы.
- ↑ Союз можно было сохранить. Белая книга: Документы и факты о политике М. С. Горбачёва по реформированию и сохранению многонационального государства. М.: АПРЕЛЬ-85, 1995., c. 110—111
- ↑ «Известия», 8 августа 1990
- ↑ Декларация о вхождении Республики Татарстан в СНГ // Ведомости Верховного Совета Татарстана, N 4, 1992 г.
- ↑ Закон РТ от 7 февраля 1992 года № 1413-XII «Об изменении наименования Татарской Советской Социалистической Республики и внесении соответствующих изменений в Конституцию (основной Закон) Татарской ССР» // «Ведомости Верховного Совета Татарстана». — 1992. — № 4. — C. 44.
- ↑ Протокол Центральной комиссии референдума Республики Татарстан от 25 марта 1992 года «Результаты референдума Республики Татарстан 21 марта 1992 года».
- ↑ Закон Республики Татарстан от [[6 ноября]] 1992 года № 1665-XII. Басты дереккөзінен мұрағатталған 13 шілде 2018.(қолжетпейтін сілтеме) Тексерілді, 15 наурыз 2013.
- ↑ Russia worried over Tatarstan referendum on independence AP, 19 March 1992
| Бұл мақаланы Уикипедия сапа талаптарына лайықты болуы үшін уикилендіру қажет. |