Фанни Эльслер
Фа́нни Эльслер (шын аты Франциска Эльслер; нем. Fanny Elßler, 1810 ж. 23 маусым, Вена — 1884 ж. 27 қараша, Вена) — австриялық балет бишісі. Фанни Эльслер ХІХ ғасырдың Мария Тальони секілді атақты балеринасы болды.
| Фанни Эльслер | |
| Fanny Elßler | |
 Фанни Эльслер 1830 жылы | |
| Туған кездегі есімі |
Франциска Эльслер |
|---|---|
| Туған күні | |
| Туған жері |
Австрия, Вена |
| Қайтыс болған күні | |
| Қайтыс болған жері |
Австрия, Вена |
| Азаматтығы |
Австрия империясы → Австро-Венгрия |
| Қызметі |
балет әртісі |
Өмірі жəне шығармашылығы
өңдеуБи өнерін Фанни Эльслер өз əпкесі Терезамен бірге Венадағы Бургтеатр жанындағы балет мектебінде үйренеді. Алғашқы рет сахнаға 1824 жылы, Неапольдағы Сан Карло театрында шықты. Мұнда балерина неаполитандық патша Фердинанд IV ұлы, ханзада Салерн Леопольдпен кездеседі. Олардың байланысынан ұлы Францты дүниеге əкеледі. 1829 жылы министр Клеменс фон Маттернихтың хатшысы, өзінен 46 жасқа үлкен Фридрих фон Генцпен танысып, 1832 жылы ол қайтыс болғанға дейін онымен бірге болады. Генц жас қыздың тəрбиесі мен білім алуына басты назар аударды. Шет тілдерді үйренуге көмектесіп, жан-жақты қолдау көрсетіп отырды.
Үлкен жетістікке Фанни Эльслер 1830 жылы, Берлинде, одан кейін Парижде қол жеткізді. Бұдан кейін оның жетістіктері Еуропа, Солтүстік Америка, Куба (1840—1841) мен Ресейдегі (1848—1850) гастрольдік сапарларымен жалғасты.
Казимир Жидтың «Ақсақ шайтан» (орыс. «Хромой бес»), Луи Герольдтың «Түкке тұрғысыз сақтық» (орыс. «Тщетная предосторожность»), Цезарь Пуньяның «Эсмеральда» жəне тағы басқа балеттерде басты партияларда ойнайды.
Эльслер билейтін краковяк, полька, качуча жəне тағы да басқа халық билері үлкен танымалдылыққа ие болды. Өз əпкесі, биші Тереза Эльслермен бірге 1850 жылға дейін жиі өнер көрсетіп жүрді. 1850 жылы Тереза ханзада Адальберт Прусскийға тұрмысқа шыққан еді. 1851 жылы, шығармашылығының шыңына жеткен Ф. Эльслер күтпеген жерде сахнаны тастап, жеке өміріндегі мəселелерді шешуге кірісті. Оның соңғы қойылымы туған қаласы Венада қойылды, содан кейін ол 1854 жылға дейін Гамбургте өмір сүрді. 1854 жылы балерина біржолата Венаға қайта оралды.
1894 жылы оның атымен Венадағы көше аталды. Оның атымен аталған көшелер Гамбургте жəне Айзенштадта да бар.
Дереккөздер
өңдеу- Lieselotte Denk: Fanny Elßler. Tänzerin eines Jahrhunderts. Amalthea-Verlag, Wien 1984, ISBN 3-85002-196-3
- Ivor Guest: Fanny Elßler. Black Books, London 1970
- Riki Raab: Fanny Elßler. Eine Weltfaszination. Bergland-Verlag, Wien 1962
- Jarmila Weißenböck: Fanny Elßler. Materlialien. Böhlau, Wien 1984, ISBN 3-205-06301-5