Циклоп
Циклоптар (лат. Cyclopoida) – ескекаяқты шаянтәрізділер отрядының циклоптар отряд тармағына жатады. Олар тоқтау суларда, ірі көлдерде, судың беткі және ортаңғы қабаттарында тіршілік етеді.
| Циклоптар | ||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||||
| Ғылыми топтастыруы | ||||||||||||
|
Сипаттамасы өңдеу
Денесі баскөкірек пен құрсаққа айқын бөлінген. Көкірек бөлімі 5 бунаққа, құрсақ бөлімі 4 бунаққа бөлінген. Көкірек бөлімінде 4 жұп аяқтары бар. Бесінші жұбы түрөзгеріске ұшырап, жойылып кеткен. Аяқтарының көмегімен қозғалады: артқа, алға, бір бүйіріне қарай. Бұл қозғалыстар қорек аулауын жеңілдетеді. Желбезектер болмағандықтан, бүкіл денесімен тыныс алады.
Көбеюі өңдеу
Циклоптар дара жынысты. Аналық циклоптың құрсағының екі жағында жұмыртқа қалталары болады. Осы қалталарда жұмыртқалар дамиды. 6 аяқты дернәсілдер дамығанша ересек циклоптың денесіне жабысып тұрады.
Таралауы өңдеу
Циклоптардың ішінде жыртқыштары да, өсімдікпен қоректенетіндері де бар. Қазақстанда өсімдікпен қоректенетіндері кең таралған. Олар жасыл және көк-жасыл балдырлармен қоректенеді. Жыртқыш циклоптар паразит құрттардың дернәсілдерімен және ұсақ шаяндармен қоректенеді. Су тартылып қалғанда, мұз қатқан жағдайда циклоп бездерінен бөлінген сұйықтыққа оранып, қатты қорғаныштық қабық түзеді. 3 жылға дейін тіршілігін сақтап қалады. Суда оттек азайса да, күкіртті сутек көбейіп кетсе де тіршілігін жоймайды. Осы қасиеттеріне байланысты циклоптар кең таралған.
Дереккөздер өңдеу
Қызықты биология. 2-бөлім: Жануарлар дүниесі (омыртқасыздар). - Алматы: "Таймас" баспа үйі, 2007. - 136 бет. Сәтімбеков Р., Әлімқұлова Р.