Шығыс Тянь-Шань жоталары

Шығыс Тянь-Шань жоталары – Тянь-Шань тауларының Орта Азиядағы бөлігі. Батыстан шығысқа қарай ұзындығы 1250 км. Солтүстігінде Жоңғар жазығымен, солтүстік-батысында Жетісу Алатауымен, батысында Орта Тянь-Шаньмен, оңтүстігінде Тарим қазаншұңқырымен, батысында Хамий ойысы арқылы Бэйшань тау жоталарымен шектеседі. Шығыс Тянь-Шань жоталары ендік бағытта параллель жатқан екі тау жоталары тобынан тұрады. Солтүстік бөлігіне Борохоро, Ирен-Хабырға (биіктігі 5500 м-ге дейін), Санжи-Мұзтау, оңтүстігіне Халықтау (биіктігі 6811 м), Көктекетау (4287 м), Борохотан жоталары кіреді. Тұрфан қазаншұңқырларынан шығысқа қарай Богдошань (Богдо-Ола тауы, 5445 м), Барқұлтаг, Мэчин-Ула, Қарлұқтаг, тағы басқа солтүстік жоталар (4925 м-ге дейін), биіктігі орташа Құрықтаг және Қызылтаг (2809 м-ге дейін) оңтүстік тау жоталары жатыр. Шығыс Тянь-Шань жоталары палеозой және кембрийге дейін шөгінді, метаморфтық және атпа жыныстарынан (тақтатас, әктас, мәрмәр, гранит) түзілген. Климаты тым континенттік, орташа температура қаңтарда –10қ – 20қС, шілдеде 20 – 30қС. Жылдық жауын-шашын мөлшері 150 – 350 мм, қазаншұңқырларда 100 мм. Өзендері қысқа, басқа өзен алаптарына қосылмайды. Ірі көлдері – Бақырашкөл, Сайрам-Нұр. Негізінен шөл, шөлейт және дала өңіріне тән өсімдіктер кездеседі; биік таулы өңірлерде қылқан жапырақты орман және альпі шалғыны өседі. Ақ бөкен, қара құйрық, құлан, қызыл қасқыр, марал, таутеке, арқар, қабан, аю, барыс, құстардың көптеген түрлері мекендейді; қаласы Шыңжаң-Ұйғыр автономиялы районы.

Бұл — мақаланың бастамасы. Бұл мақаланы толықтырып, дамыту арқылы, Уикипедияға көмектесе аласыз.
Бұл ескертуді дәлдеп ауыстыру қажет.

Сілтемелер өңдеу

Қазақ энциклопедиясы, 9т