Ысқақ Марат Абдошұлы
Ысқақ Марат Абдошұлы (1 қаңтар 1932 жыл, Гурьев облысы (қазіргі Атырау облысы), Теңіз ауданы (қазіргі Құрманғазы ауданы), Қошалақ ауылы - 7 қаңтар 2004 жыл, Алматы облысы, Еңбекшіқазақ ауданы, Есік қаласы) — журналист, ақын-драматург, жазушы, филология ғылымдарының кандидаты, доцент, профессор.
| Ысқақ Марат Абдошұлы | |
| Туған күні | |
|---|---|
| Туған жері | |
| Қайтыс болған күні | |
| Қайтыс болған жері | |
| Азаматтығы | |
| Мансабы |
филология ғылымдарының кандидаты, доцент, профессор |
| Бағыты |
ақын, драматург |
| Марапаттары |
|
Әкесі Ысқақов Абдош – қазақ медицинасы қарлығаштарының бірі. Денсаулық қорғаудағы еңбегі үшін «Еңбек Қызыл Ту» орденімен марапатталған.
Анасы Ысқақова Қаделі – Ұлы Отан Соғысы жылдарында /1941-1945/ колхоз төрайымы болған, сегіз баланың анасы. Өз жеке жинақ қорынан Отан қорғау қорына 175 мың сом қаржы аударып, Жоғары Қолбасшының алғысына ие болған.
1995 жылы ҚазҰУ-ды бітіреді. Алғашында Гурьев облысында "Социалистік құрылыс" газетінде әдеби қызметкер, бөлім меңгерушісі, ал 1962-1964 жылдары Алматы Жоғарғы партия мектебінің тыңдаушысы, 1965-1975 жылдары Теңіз ауданында "Ленин жолы" газетінің редакторы, Талдықорған облысындағы Қапал ауданының агенттігінң "Қапал еңбеккері" газетінің редакторы қызметтерін атқарған. Ол 1975-1989 жылдары Алматы облысындағы Еңбекші-қазақ ауданындағы "Еңбек жалыны" газетінің редакторы болып істеген.
Осыдан кейін Марат Абдошұлының журналистік қызметі басталды. 1962 жылға дейін Гурьевте облыстық «Социалистік құрылыс» газетінде әдеби қызметкер, бөлім меңгерушісі болып істейді. 1962-1964 жылдары Алматы Жоғары партия мектебінің тыңдаушысы болады. Мұнда баспасөз, радио, теледидар мамандығы бойынша дәріс алады.
Партия мектебін бітірген соң, 1965 жылы Гурьев облысындағы Теңіз аудандық «Ленин жолы» газетіне редакторлық қызметке тағайындалады. Қазақстан Компартиясы аудандық комитетінің бюро мүшесі болды. Онда 1971 жылға дейін істейді. 1971 жылы Талдықорған облысына, Қапал аудандық «Қапал еңбеккері» – «Капальский труженник» газетіне редакторлыққа ауыстырылады. 1975 жылы Алматы облысының, Еңбекшіқазақ ауданына «Еңбек жалыны» – «Пламя труда» газетінің редакторлығына ауыстырылады.
1977-1981 жылдар аралығында Қазақстан Журналистер Одағының басқарма мүшесі болады. Марат Қазақстан Журналистер Одағының, Жазушылар Одағының мүшесі.
ҚазМУ-дің журналистика кафедрасының шақыруымен, 1989 жылдан аға-оқытушылыққа ауысады. 1992 жылы Академик Зейнолла Қабдоловтың жетекшілігімен «Қазақ драматургиясының әдеби сыны» тақырыбында кандидаттық диссертация қорғап, доцент атағын алады. Осы жылдары Марат Алматы Халықаралық Журналистика институтының шақыруымен онда да сабақ береді. Мұндағы ғылыми кеңес оған профессор атағын береді. Енді, Марат Ысқақ журналистика практикасын теориямен ұштастыру бағытында еңбек етеді.
Марат – журналистік қызметін көркем шығармашылықпен қатар алып жүрген қаламгер. 1961 жылы «Шамшырақ» атты тұңғыш пьесасы Гурьев облыстық драма театрында көрсетіледі. Оның «Айнамкөз» драмасы әйгілі сазгер ақын Мұхит Мерәлиевтің өмірін бейнелейді, ол қазақ теледидарының алтын қорында сақтаулы. «Құрманғазы» пьесасы Халық Жазушысы Хамит Ерғалиевпен бірігіп жазылған. Ол Атырау, Жамбыл облыстық театрларында әлденеше қойылып, көрермен алғысына бөленген. Белгілі бір варианты теледидардың алтын қорында сақтаулы. Мараттың сондай-ақ «Кішкентай», «Тараз терегі», «Әзәзілдің әлегі» атты пьесалары қазақ радиосының алтын қорына алынған.
Марат Ысқақ ақын ретінде Республикаға танымал. Ол – «Жазушы», «Жалын» баспаларынан шыққан «Сағыныш саздары», «Дарқан көңіл», «Шақырады көкжиек», «Көгілдір күмбез», «Жырым менің – жан сырым» және Атырау ақын-жазушыларының кітапханасы сериясымен «Арыс» баспасынан шыққан «МАРАТ» атты және 2008 жылы мемлекеттік тапсырыспен «Жазушы» баспасынан жарық көрген «Өмірімнің шарайнасы» жыр жинақтарымен қазақ поэзиясынан лайықты орнын алған ақын.
Және де Г.Гомердің «Одиссея» поэмасы (Г.И.Годер «Мектеп» 1980 ж. В.К.Жуковскийдің аудармасы бойынша) кітаптағы өлеңдерді қазақшаға аударған.
Марат Абдошұлы – қоғамдық қызметтерге де белсеніп араласуға уақыт тапқан қаламгер. Студент кезінде драма үйірмесіне қатысып, Сабит Мұқановтың «Шоқан Уәлиханов» пьесасында Шоқанның, Н.В. Гоголь пьесасында почта-майстер Иван Шпекин рөлінде ойнап, актерлік қабілетімен жүлделі бәйгелер алған. Атырауда тұрғанда облыстық театр ісінің жақсаруына бір кісідей үлес қосқан. 1956 жылы «Алғашқы адым» атты Атырау облысының жас ақын-жазушылардың шығармаларын және 1959 жылы «Жастар үні» кітапшаларын шығарған. Өзі ұйымдастырып, өзі редактор болған. Атырауда, Еңбекшіқазақ ауданында ақындар айтысын ұйымдастырып, олардың өлеңдерін қарап, түзетіп, газетке жариялап отырған. Есікте тұрған шағында шығармашы зиялыларға ақылшы-кеңесшісі, жас қаламгерлерге қамқор ұстаз, аудандық «Қазақ тілі» қоғамының хатшысы және төраға орынбасары болған. Қоғамдағы аса сыйлы, жоғары беделі мен шығармашылық жетістігіне бола «Туындыгер» және Еңбекшіқазақ ауданының «Құрметті Азаматы» атақтарына ие болған.
«Лениннің 100-жылдығы» және «Еңбек ардагері» медальдарының иегері.
Қаламы ұшқыр журналист, сезімі жүйрік ақын, қоғамшыл, елшіл, еңбекқор да кішіпейіл, қайырымды азамат, әрі драматург, әрі ғалым, ұлағатты ұстаз, от тілекті, ет жүректі ыстық жар, бес баланың үлгілі әкесі, жеті немеренің ардақты атасы Ысқақ Марат Абдошұлы 2004 жылы 73-ке қараған жасында ұзаққа созылған ауыр науқастан қайтыс болды. Сүйегі Есік қаласынан 10 шақырымдай шығыстағы Әшекейбел дөңі аталатын, бауыры Болат, қызы Шархат жатқан қорымға жерленді.
Марат Абдошұлы «Өмірімнің шарайнасы» атты кітабы Мемлекеттік тапсырыспен 2008 жылы «Жазушы» баспасынан, 2012 жылы «Тарих тағылым» очерктер жинағы, 2015 жылы «Көңіл күнделігі» атты кітабы «Арыс» баспасынан жарық көрді.
Еңбектері өңдеу
Тұңғыш пьесасы "Шамшырақ" Гурьев облыстық драма театрында қойылған. Және де ол "Айнамкөз", "Құрманғазы" туындылары бойынша телефильмдер түсірген. Ол "Сағыныш сазы", "Дархан көңіл", "Шақырады көктем", "Көгілдір күмбез" жыр жинақтарының авторы. Және де, оның "Өлеңім - өмір өзегі" атты бір томдық таңдамалы өлеңдері жарық көрген.[1]
Дереккөздер өңдеу
- ↑ Қазақ әдебеті энциклопедиялық анықтамалық; Аруна баспасы.Алматы, 2005ж.