Ғарыш

Ғарыш (араб.: خَارِج‎) — ғаламның астрономиялық анықтамасының синонимі. Кейде ғарыш ұғымына Жер және оның атмосферасы енбей қалады. Ғарыш Жер төңірегіндегі кеңістікті қамтитын (ондағы нысандарды қоса) жақын Ғарыш және жұлдыздар мен галактикалар және т.б. кеңістігін қамтитын (ондағы нысандарды қоса) алыс Ғарыш болып ажыратылады.

Зерттеу

Дүние жүзінде алғаш рет ғарышты зерттейтін Жердің жасанды серігі 1957 жылы 7 қазанда аспан кеңестігіне шығарылды. Осы уақыттан бастап адамзат ғарыш кеңістігін зерттей бастады. Ал қазіргі уақытта жерді айнала жүздеген Жердің жасанды серіктері ұшып жүр. Олар арқылы радио мен теледидар хабарлары тез арада дүние жүзіне таратылады. Жердің жасанды серіктері арқылы ауа райын дұрыс және дәл болжауға мүмкіндік туды. Теңізде жүзген кемелер мен ұшақтар бағытын бұрын жұлдыздарға немесе Күн мен Айға қарап болжайтын болса, қазір бұл Жердің жасанды серіктерінің көмегімен жүзеге асады.

Ғарышты зерттеу тарихы

Ғарышты зерттеу 1957 жылы Кеңес Одағы алғашқы жасанды спутник – «Спутник-1»-ді ұшырған кезден басталды. 1961 жылы Юрий Гагарин — ғарышқа алғаш шыққан адам болды. Кейін NASA, ESA және басқа агенттіктер зерттеулерін жалғастырды.

Ғарыштағы маңызды миссиялар

Айға алғаш аяқ басқан адам — Нил Армстронг (1969, АҚШ). Сонымен қатар, «Марс Ровер» жобалары, «Хаббл» телескопы және Халықаралық ғарыш станциясы (ISS) – адамзат тарихындағы маңызды ғарыштық жобалар.

Ғарыштағы қауіптер

Ғарыштағы радиация, салмақсыздық, өте суық немесе ыстық температура – адам денсаулығына қауіп төндіреді. Сонымен қатар, ғарышта қоқыс (ғарыш қалдықтары) көбейіп бара жатыр.

Қазақстан және ғарыш

Қазақстан – ғарышқа алғашқы спутник ұшырған Байқоңыр ғарыш айлағы орналасқан ел. Байқоңыр – әлемдегі ең ірі және белсенді ғарыш айлақтарының бірі. Қазақстан ғарыш саласын дамыту үшін «KazSat» спутниктерін және «KazCosmos» агенттігін құрды.