Қажи Нұрсұлтанұлы

Қажи Нұрсұлтанұлы (1928 -2011) - педагогика ғылымдарының кандидаты,профессор, бірнеше оқу-әдістемелік құралдардың авторы, ұстаз.

Өмірбаяны

• 1928 жылы 17 қазанда Семей облысы, Ақсуат ауданының Қаратал колхозында (Тана ауылы) дүниеге келген.
• Соғыс жылдарындағы қиыншылықтарға байланысты орта мектепті үзіліспен оқуға тура келді.
• Орта мектепті ойдағыдай бітіріп, С.М.Киров атындағы Қазақтың ұлттық университетінің физика-математика факультетінің «математика» мамандығына түсіп, 1955 жылы бітірді.
• 1955 жылы Қазақ ССР Оқу-ағарту министрлігінің жолдамасымен Н.К.Крупская атындағы Семей педагогикалық институтының жоғары математика кафедрасына ассистент болып қызметке қабылданып, ағартушылық еңбек жолын бастап, оқытушы, аға оқытушы, факультет деканының орынбасары, доцент, профессор дәрежесіне дейін көтерілді.
• 1975 жылы «Қазақстанда математика педагогикасы ойларының даму тарихи» деген тақырып бойынша кандидаттық диссертация қорғап, педагогика ғылымының кандидаты деген ғылыми атақ алды. Бұл математиканы оқыту теориясы мен әдістемесі саласы бойынша өте құнды әрі тың еңбек болып саналады. Оның нақты дәлелі ретінде Қажы Нұрсұлтанұлының еңбектеріне берілген физика-математика ғылымдарының докторы, профессор Ф.Д.Крамер, академик Орымбек Ахметбекұлы Жәутіков, Қазақ ССР Ғ.А. корреспондент мүшесі А.Машенов, профессорлар А.З.Закарин, А.Көбесов және тағы басқа ғалымдардың пікірлерін айтуға болады.
• 1978 жылы КСРО министрлер кеңесінің жоғары аттестациялық комиссиясының шешімімен доцент ғылыми атағын алды.
• Жоғары оқу орнының ғылыми кеңесінің шешімімен 1996 жылдан математика және математиканы оқыту әдістемесі кафедрасының профессоры қызметін атқарған.
• Қажи Нұрсұлтанұлы кафедрасының негізгі пәндері «Математикалық анализ», «математикалық логика», «дискретті математика», «математика тарихы» пәндерінен студенттерге дәріс оқыды.
• Қажи Нұрсұлтанұлы студенттерге тек қана білім беріп қоймай, мұғалімге қажетті қасиеттер мен қабілеттерді олардың бойына сіңіруге үйретуден ешқашан жалыққан емес.
• Сонымен қатар қоғамдық өмірге белсенді араласатын, өз ойы, өз пікірі бар, ұлтжанды ұстаз. Қажи Нұрсұлтанұлы университетті бітіріп келген жылдары Семей педагогикалық институтында қазақ топтарын ашып, өз тілінде маман дайындауда оларға білікті де білімді ұстаздар шақырылып, олардың қызметін ұйымдастыруда Төлеубай Ыдырысұлы Амановтың басшылығымен өте үлкен белсенділік көрсетті. Қазақ топтары ашылғаннан кейін де оның өміршеңдігін қамтамасыз ету үшін жан аямай еңбек еткен ұстаздардың бірі.
• Қажи Нұрсұлтанұлы тарихтан, әдебиеттен, басқа да ғылым салаларынан көп білетін рухани байлығы мол, зиялы жан-жақты адам болды. Абай мен Шәкәрімнің, Алаш арыстарының өмірі мен шығармашылық еңбектеріне арналған зерттеу жұмыстары облыстық, республикалық басылымдарда жарияланды.Семей мемлекеттік педагогикалық институтының физика-математика факультетінде еңбек жолын 1955 жылдан бастап 55 жылдай ерен еңбегін сіңірді.

Ғылыми еңбектері

• Қажи Нұрсұлтановтың «Математикалық логика бастамалары» деген екі томдық кітабы Алматы қаласындағы «Республикалық баспа кабинетінде» 1994, 1995 жылдары жарық көрді.
• «Дискретті математикалық логика» дейтін көлемді кітабы 2002 жылы Семей қаласында басылып, республикаға кеңінен тарады.
• Қ.Нұрсұлтанов бастамшы болып авторлар ұжымы әзірлеген «Ойлау логикасы» атты оқу-әдістемелік құралы 2006 ж. Семей қаласында жарық көрді.
• Сонымен қатар аталған пәндер бойынша республикадағы орта білім беретін мектептерде жүйелі түрде оқытылатын элективтік курстарды дайындаушы және оларды іс жүзінде дәрістеуші болды.
• Қажи Нұрсұлтановтың авторлығымен жалпы ғылым сүйер зиялы қауымға, мұғалімдер мен оқытушыларға, студенттер мен мектеп оқушыларына лайықтанған, көп таралымды бес кітап және де әртүрлі журнал мен жинақтар беттерінде 200-ден астам ғылыми-зерттеулік, ғылыми - көпшілік және оқу - әдістемелік мақалалар жарияланған.

Марапаттары

• Қажи Нұрсұлтанұлы «Қазақстан Республикасы білім беру ісінің үздігі» белгісімен және КСРО жоғары білім беру саласына сіңірген еңбегіне орай «Жұмыстағы үздік табыстары үшін» дейтін Ресейлік белгісімен және Семей мемлекеттік педагогикалық институтына сіңірген еңбегіне орай «Зор еңбегі үшін» медалімен, жеңістің 55 жылдық құрметіне «1941-1945 жж. соғыс ардагері», «Ұлы Отан соғысының жеңісіне 60 жыл» медальдарымен марапатталған.
• 1999 жылы Семей қаласының әкімінің шешімімен көп жылғы жемісті еңбегі, білікті кадрлар даярлаудағы іскерлігі үшін Қажи Нұрсұлтанұлына «Семей қаласының Құрметті азаматы» атағы берілді. Оқу-ағарту саласы басшыларының алғыс хаттарымен марапатталды.
• Қажи Нұрсұлтанұлынан білім алған шәкірттері Қазақстанның барлық аймақтарында абыроймен педагогикалық қызмет атқаруда. Олардың ішінде ғылым докторлары, ғылым кандидаттары, доценттер, оқу - ағарту ісінің үздік қызметкерлері көптеп саналады.

«Қ.Н.Нұрсұлтанов оқулары»

2019 жылдан бастап республика көлемінде математика мұғалімдерінің «Қ.Н. Нұрсұлтанов оқулары» атты математика мұғалімдерінің республикалық ғылыми-практикалық конференциясы дәстүрлі түрде өткізіліп келеді. Соңғы екі жылда халықаралық деңгейде өткізілуде. Сондай-ақ 5-6 сынып оқушыларына математика пәні бойынша дәстүрлі олимпиада өткізіліп келеді.