Қатысушы:Daniyar/зертхана/Aral Asar and Kerderi Mausoleum

Кердері кесенесі

Арал асар және Кердері кесенесі (Қазақша)

Арал асар қалашығы және Кердері кесенесі (ХІІІ-ХІҮ ғ.ғ) – Қызылорда облысы, Арал ауданы, Қаратерең ауылынан оңтүстік-батысқа қарай 65 шақырымда орналасқан. Археологиялық зерттеулер теңіз табанында ортағасырлық мәдениет пен өркениеттің ошағы болғанын дәлелдеді. Оған теңіз табанынан 2001-2004 жылдары табылған кесене мен қала орнының анықталуы себеп болды. Арал табанында керуен жолдарының да іздері қалған. Кейіннен теңіз суының қайта толуына байланысты жойылып кеткен. Арал асар қалашығы мен Кердері кесенелері шамамен ХІІІ-ХІV ғасырлардың ескерткіштері. Табылған заттай деректер бұл қалашықта егін, мал шаруашылығымен айналысқандығын көрсетеді. Үлкен-үлкен тас диірмендер, тұрмыстық шырағдандар, мал сүйектері мен қыш қаландыларының шашылған бөліктері және мыс теңгелердің табылуы соны көрсетеді. Сонымен қатар, теңіз табанынан кесененің табылуы да осы аймақтағы жерлеу құрылысының ерекшеліктерін көрсетті. Ескерткіштерден табылған керамикалық бұйымдар оларды Алтын Орда дәуірімен мерзімдеуге мүмкіндік берді. Тарихи-ғылыми деректерде Арал теңізінің көлемі бірде үлкейіп, бірде кішірейіп отырғаны байқалады. Жалпы, Арал деген атаудың өзі теніздің о баста шағын көлдерден құралғанын, олардың ара-арасында елді мекендердің көп болғанын байқатады. Сонау жылдары іргелі қазба жұмыстарын жүргізген С.Толстов экспедициясы Аралдың оңтүстік-батыс жағында Алан қала, Шайтан қала секілді аралдардың болғандығын жазған еді. Бұл сор – Барсакелместің маңындағы аралдар. Осындағы Алан қалада біз сөз етіп отырған жәдігерлерден табылған жалпақ тастар көптеп кездеседі. Оны С.Толстов ежелгі аландар мәдениетінің калдығы деп білген. Орыс деректері бойынша, Арал өңірі ескерткіштері жайлы алғашқы мәлімет XVII-XVIII ғасырларда жарық көрген «Үлкен сызба кітабы» мен Семен Ремезов құрастырған «Сібірдің сызба кітабы» еңбектерінде кездеседі. Арал өңірі мен Оңтүстік Қазақстан аймағында археологиялық ескерткіштердің зерттеле бастауына келсек, 1867 жылы Ресей Археологиялық комиссиясының тапсырмасы бойынша осы өңірде шығыстанушы П.И.Лерх өз жұмысын бастады. ХХ ғасырдың басындағы тарихи материалдарға сүйене отырып, тарихшы мамандар қазіргі Арал теңізі табанындағы тарихи-мәдени ескерткіштерге «Кердері» және «Арал асар» деген шартты атау берді. Бұл аталған нысандар Барсакелмес аралынан 30 шақырымдай қашықтықта орналасқан. Кердері кесенесі бұрыштарымен әлемнің төрт бұрышына бағытталған және жоспары жағынан жалпы өлшемі 12х9 м тікбұрышты пішінге ие. Кесененің іргетасы шамбал тас тақтасынан құйылған, олардың орталық өлшемдері 20х30х15 см-ден 100х50х25 см-ге дейін өзгеріп тұрады және 1,2 м биіктікке жетеді. Ол ені 2,2 м үш қатармен құйылған. Жалпы кесененің порталды қабырғалары сары және қоңыр түсті күйдірілген кірпіштен орнатылған. Өлшемдерінің, сәулет ерекшеліктері мен құрылыс материалдарының жиынтығына байланысты бұл құрылыс ХІІІ-ХІҮ ғғ. осы аймаққа тән қасбетті кеңселер түріне жатады. Аталған қалашық туралы ауызша, жазбаша деректер өте аз. Арал теңізі табанына жүргізілген археологиялық жұмыстардың мақсаты – теңіз табанынан табылған жәдігерлерді археологиялық, тарихи, этнографиялық және географиялық тұрғыдан жаңаша зерделеу болып табылады. 2017 жылы облыстық бюджет есебінен қазба жұмыстары жүргізілді. Ескерткіш бүгінде «Қазақстанның киелі жерлерінің географиясы» жобасы аясында «Өңірлік қасиетті нысандар» тізіміне енген.

Арал Асар и мавзолей Кердери (Русский)

Город Арал асар и мавзолей Кердери (XIII-XIII вв.) расположены в 65 км к юго-западу от села Каратеренг Аральского района Кызылординской области. Археологические исследования доказали, что морское дно было центром средневековой культуры и цивилизации. Это было вызвано открытием мавзолея и городища, найденных на морском дне в 2001-2004 годах. У подножия острова также имеются следы караванных путей. Позже он исчез из-за повторного затопления морской водой. Город Арал Асар и мавзолеи Кердери являются памятниками 13-14 веков. Найденные физические данные показывают, что этот город занимался сельским хозяйством и животноводством. Об этом свидетельствуют большие каменные жернова, бытовые подсвечники, разбросанные кусочки костей животных и керамики, находка медных тенге. Кроме того, обнаружение мавзолея на дне моря также показало особенности погребального строительства в этом регионе. Обнаруженные в памятниках керамические изделия позволили датировать их эпохой Золотой Орды. Исторические и научные данные показывают, что размеры Аральского моря то увеличиваются, то уменьшаются. Вообще само название Арал указывает на то, что море было образовано небольшими озерами, а между ними было множество поселений. Экспедиция С. Толстова, проводившая в последние годы фундаментальные раскопки, писала, что в юго-западной части острова находились такие острова, как Алан-град и Шайтан-город. Эти острова находятся недалеко от Барсакельмеса. В мощах, о которых идет речь в городе Алан, найдено много плоских камней. С. Толстов знал его как остаток культуры древних алан. По российским данным, первые сведения о памятниках Приаралья можно найти в трудах «Большая рисовальная книга», изданная в 17-18 вв., и «Чертежная книга Сибири», составленная Семёном Ремезовым. Что касается начала изучения археологических памятников Приаралья и Южно-Казахстанской области, то в 1867 году востоковед П.И. Лерх по заданию Российской археологической комиссии начал свою работу в этом регионе. На исторических материалах начала XX века историки дали памятникам истории и культуры на дне Аральского моря условные названия «Кердери» и «Арал Асар». Эти объекты расположены примерно в 30 километрах от острова Барсакельмес. Мавзолей Кердери ориентирован своими углами на четыре стороны света и имеет прямоугольную форму общими размерами 12х9 м. Фундамент мавзолея отлит из каменных плит шамбала, центральные размеры которых варьируются от 20х30х15 см до 100х50х25 см и достигают высоты 1,2 м. Он отлит в три ряда шириной 2,2 м. В целом портальные стены мавзолея сложены из жженого кирпича желтого и коричневого цвета. Благодаря размерам, архитектурным особенностям и набору строительных материалов это здание датируется 13-19 веками. относятся к типу фасадных офисов, типичному для этого региона. Об этом городе очень мало устных и письменных сведений. Целью археологических работ, проводимых на дне Аральского моря, является изучение артефактов, найденных на дне моря, по-новому с археологической, исторической, этнографической и географической точки зрения. В 2017 году земляные работы проводились за счет областного бюджета. Сегодня памятник включен в список «Региональных святынь» в рамках проекта «География сакральных мест Казахстана».

Aral Asar and Kerderi Mausoleum (English)

The city of Aral Asar and the mausoleum of Kerderi (XIII-XIII centuries) are located 65 km southwest of the village of Karatereng, Aral district of Kyzylorda region. Archaeological research proved that the seabed was the center of medieval culture and civilization. This was caused by the discovery of a mausoleum and hillfort found on the seabed in 2001-2004. At the foot of the island there are also traces of caravan tracks. Later it disappeared due to the re-flooding of the sea water. Aral Asar city and the mausoleums of Kerderi are monuments of 13-14 centuries. Physical evidence suggests that the town was involved in agriculture and animal husbandry. This is evidenced by large stone millstones, household candlesticks, scattered pieces of animal bones and ceramics, the find of copper tenge. In addition, the discovery of a mausoleum at the bottom of the sea also revealed the features of burial construction in the region. Pottery found in the monuments made it possible to date them to the Golden Horde. Historical and scientific data show that the size of the Aral Sea is increasing and decreasing. In general, the name of the Aral Sea indicates that the sea was formed by small lakes, and between them there were many settlements. The expedition of S. Tolstov, which carried out fundamental excavations in recent years, wrote that in the southwestern part of the island there were islands such as Alan Grad and Shaitan City. These islands are located near Barsakelmes. In the relics described in the city of Alan, many flat stones are found. S. Tolstov knew him as the remnant of the ancient Alan culture. According to Russian data, the first information about monuments of the Aral Sea region can be found in the works «The Great Drawing Book», published in the 17th-18th centuries and the «Drawing Book of Siberia» compiled by Semyon Remezov. As for the beginning of the study of archaeological monuments of the Aral Sea and South Kazakhstan region, in 1867 the orientalist P.I. Lerch on the instructions of the Russian Archaeological Commission began his work in this region. On historical materials of the beginning of the XX century historians gave the monuments of history and culture at the bottom of the Aral Sea conditional names «Kerderi» and «Aral Asar». These sites are located approximately 30 kilometres from Barsakelmes Island. The mausoleum of Kerderi is oriented by its corners on four sides of the world and has a rectangular shape with a total size of 12x9 m. The foundation of the mausoleum is cast of stone plates of shambhala, the central dimensions of which range from 20x30x15 cm to 100x50x25 cm and reach a height of 1,2 m. It is cast in three rows with a width of 2.2 m. In general, the portal walls of the mausoleum are made of burnt brick of yellow and brown color. Due to the size, architectural features and the set of building materials, this building dates from the 13th to 19th centuries. are the type of facade offices typical for this region. Very little oral and written information about this city. The objective of the archaeological work carried out at the bottom of the Aral Sea is to study artifacts found at the bottom of the sea, in a new way from the archaeological, historical, ethnographic and geographical point of view. In 2017, excavation work was carried out at the expense of the regional budget. Today the monument is included in the list of «Regional shrines» within the project «Geography of sacral places of Kazakhstan».