Қылтанжақтылар

Қылтанжақтылар, теңіз жебесі (Chaetognata) — омыртқасыз жануарлардың бір типі.

Қылтанжақтылар Қазбалық ауқымы: Lower Cambrian–Recent ПреК К О С Д Кр П Т Ю Б Пг Н
Spadella cephaloptera
Ғылыми топтастыруы
Orders and families
Aphragmophora Bathybelidae Krohnittidae Pterokrohniidae Pterosagittidae Sagittidae Phragmophora Eukrohniidae Heterokrohniidae Krohnittellidae Spadellidae

Барлық теңіздер мен мұхиттарда кездеседі (140 түрі белгілі), саяз су түбінде тіршілік ететін түрлері де бар. Денесі көп қабатты тері эпителийімен қапталған, оның астында бұлшық еттер орналасады. Дене пішіні жебе тәрізді, ұзындығы 0,5 — 9 см, үш бөлімге (бас, тұлға және құйрық) бөлініп, бүйір (жұп), арқа және құйрық жүзбе қанаттарымен көмкерілген. Тұлғасындағы және құйрық бөліміндегі екінші реттік қуысы көлденең екі бөлікке бөлінген. Бас бөлімінің арқа жағында негізгі сезім мүшелері (көздері және тербелмелі эпителий ілмегі) орналасады. Мұндай эпителий клеткаларынан тұратын екі қатар сақина тәрізді құрылым тек Қылтанжақтыларға тән. Тербелмелі ілмектің Қылтанжақтылар тіршілігінде атқаратын маңызы өте зор, осы мүшесімен азығын, не даму кезінде өз түрінің басқа дарабастарынан шығатын сигналды сезеді. Басында ауыз аппараты және екі бүйірінен жебе тәрізді ұстағыш қылтандары орналасады, аты осыған байланысты қойылған. Ішегі түзу түтік тәрізді, дененің алдыңғы ұшындағы ауыздан басталып, тұлға мен құйрықтың арасындағы ануспен аяқталады. Жүйке жүйесі — жұтқыншақ үсті мен жұтқыншақ асты түйінінен құралған мидан және күшті құрсақ түйінінен тұрады. Тыныс алу, қан айналу және зәр шығару жүйелері дамымаған. Қылтанжақтылар — тез жүзетін жыртқыштар, қатты қылтандарымен кейде балық шабақтарына да шабуыл жасайды. Негізінен шаянтәрізділермен қоректенеді. Қылтанжақтылар — гермафродиттер. Тек жыныстық жолмен дамиды.

Дереккөздер

Қазақстан энциклопедиясы