Құрақбай Үсенұлы Егізбай

Құрақбай Үсенұлы Егізбай (5.9.1949, ІХР, Ақсу ауданы – 28.1.2007, Алматы) – Қазақтың атақтымүсіншісі, мәдениет қайраткері. Алматы обылысы Райымбек ауданы Шоғансай өңірі, Ұлы жүз Албан ішіндегі Шоған абыз-Назар руының Ыстыбай тармағынан. Атасы Өтеген, апасы Алишаның қолында өскен. Бала кезінен үлкен кісілердің тарихи әңгімелеріне құмар болған ол, жаны өнерге, тарихқа, ұлттық өнерге жақын болды. Арғы ата-бабасынан бері қол өнер ұрпағынан ұрпағына мұра болып келе жатқан Құрақбайдың ауылын Ыстыбай шебердің ауылы, яғыни Шаңырақшылар ауыла деп атайтын.

Шаңырақтан бастап, киіз үйдің керек-жарағын түгел өзі дайындаумен қатар, ер-тұрман әбзелдерін жасап, қамшы өріп, етік тігетін болыпты. Әжесіде үйдің жасау жабдықтарын түгелдей өз қолынан шығарады екен. Сырмақ сырып, кілем, алаша тоқыған, құрақ құрап, киіз басқан. Үйдің айналасына ұстайтын ши тоқыған.

Өз әкесі Үсен – ағаш шебері болған кісі. Есік, терезе, сандық жасаумен, жиһаз жасаумен айналысып өткен кісі. Үсеннің кіндігінен тараған он бір баланың 7-еуі ұл, 4-еуі қыз. Солардың ішіндегі тұңғышы Құрақбай ата кәсібін жалғаған,

1975 жылы Құрақбай Алматы қаласындағы көркем сурет училищесінің мүсін бөліміне түсіп, екі жылдан соң оның қолөнер бөліміне ауысып, 1980 жылы темірді көркемдеп өңдеу бөлімін (қазіргі колледж) бітірген. Мүсінші М. Әйнековтің шәкірті. Алматы қаласындағы “Қазреставрация” (1980 – 89), “Мирас” қолданбалы өнер бірлестігі (1989 – 94), Республикалық Орталық мұражай (1994 – 96) және Джами бірлестігінде (1996 – 2001) жұмыс істеген. Ол Райымбек ауданы Қайнар ауылында әділ би, данагөй дарын иесі, сарабдал саңлақ Шоған абыз бен өз дәуірінің оза шапқан ұрпақтарының, 20-дан астам халық батырларының (Райымбек батыр, Алматы облысы, Райымбек ауданы, Ілебасы тауы бөктерінде, 1996; Қарасай батыр, Қарасай ауданы, Байсейіт батыр, Байсейіт ауылы, екеуі де 1998; Қарақұл батыр, Сүмбе ауылы, 1999; Жауғаш батыр, Жамбыл облысы, Мерке ауданы, 2006; Ұзақ батыр, Алматы облысы, Сарыбастау ауылы, 2007), бек-билердің (Албан-Асан, Алматы облысы, 1999; Мөңке би, Ақтөбе қаласы 2000), ақын-жазушылар (Мұқағали Мақатаев, Алматы қаласындағы 140-гимназия, 1993; Көдек ақын, Қызыл шекара ауылы, 1999; Бердібек Соқпақбаев, Алматы облысы Қарасаз ауылы) мен мемлекеттік қайраткерлерінің (Мұстафа Шоқай, Қызылорда облысы Шиелі кенті, 1998; Дінмұхамед Қонаев, Алматы облысы, Талғар қаласы, 2002) мүсін-ескерткіштері, мүсіндік портреттері мен бюстері және құлпытастардың авторы. Егізбай қолынан туған әр алуан мүсіндік туындылар динамикаға құрылған композиц. бірлігімен, бірегей табиғи тұтастығымен ерекшеленді. Ол қолданбалы өнер саласында да жемісті еңбек етіп, көптеген муз. аспаптарды жасады, мұражайлар қорындағы көнерген экспонаттарды қалпына келтіру жұмысына да елеулі үлес қосты. Оның қолынан шыққан дабыл, домбыра, нарқобыз, кепшік, шертер, шіңкілдек, т.б. халық музыкалық аспаптары Алматы қаласындағы Орталық тарихи, халық музыка аспаптары және Абай (Шығыс Қазақстан облысы) мұражайыларында сақтаулы.

Құрақбайдың артында Гүлзат, Гаухар, Құралай, Динагүл, Фариза атты бес қызы, Мұқағали атты бір ұлы бар. Олар Алматы қаласында тұрады. Әр қайсысы өз жолымен, өз кәсіптерімен айналысады. 

Темірбек Жүргенов атындағы өнер академиясын оқып бітірген Гаухар әке жолын жалғастырып жүр. Өзінің «Мүсінші Құрақбай» атты кітабында Құрақбай Үсенұлының кісілік болмысын, өнер жолындағы ұлан ғайыр еңбегін, өнерпаздық қабілет – қарымын, көк тіреген қазақтың мақтанышы, биік төрі Хантәңірінің етегінде Қайнар ауылында сол қолымен жүрек тұсына Құран кітабын қойған, оң қолына айшықты аса таяғын ұстаған қыран қабақ, бадана көзді, қыр мұрынды, XVI-XVII-ші ғасырларда өмір сүрген қазақтың атақты сәуегей шешен биі, айбыны асқақ Шоған абыз Сүйерқұлұлы ескеткіш-монументі, айбынды батыр, ағынды дария қақ жарылып жол берген қасиетті Райымбек бабамыздың аруақты тұлғасын асқақтата көтергені, Қарасай, Жауғыш, Байсейт, Ұазақ, Қарақұл батырлардың, ұрпағымды басқыншыға құл етпеймін деген Жәрмеңке, халқымның болашағы қайтсе жақсы болады деген Ораз Жандосов, сөз зергерлері ақтөбелік Мөңке би, аспантаулық Албан – Асан, заманының қуғын - сүргінімен өмірі өткен Көдек ақын, патшалық Ресейге де, Кеңес өкіметіне де жақпай, азапты өмірді арқалап кеткен Құмай болыс, күллі қазақ баласының жан – жүрегін баураған «Менің атым Қожа» атты кітап пен фильмнің авторы жазушы Бердібек Соқпақбаев, ақиық ақын Мұқағали Мақатаев сияқты асыл тұлғалардың келбетін мүсіндеп, халқына қайтарып, ұмытылмастай із қалдырғаны туралы толық суреттелген.