Әлемдік экономикалық бағдарламалар

Әлемдік экономикалық бағдарламалар, артта қалған елдер экономикасының дамуына жағдай жасау, олардан халқын мешеуліктен құтқарып, аштықты болдырмау, жер бетінде халық санының өсуі мен өндіргіш күштер арасындағы қатынасты сақтау, оларды азық-түлік қорымен және энергиялық шикізатпен қамтамасыз ету, табиғи ортаны қорғаудың тиімді жолдарын пайдалану, сөйтіп, адамзаттың өсіп-өнуіне жағдай туғызып, оның болашағына қамқорлық жасау т.б. мақсаттарды жүзеге асыруға бағытталған кең ауқымды халықаралық бағдарламалар. Әлемдік экономикалық бағдарламалар негізінен БҰҰ-ның аясында қабылданып, жүзеге асырылуда. Мысалы, БҰҰ-ның даму Бағдарламасы (ПРООН, 1965 жылы), БҰҰ-ның қоршаған орта жөніндегі Бағдарламасы (ЮНЕП, 1972 жылы), БҰҰ-ның халықаралық жаңа әкономикалық тәртіп Бағдарламасы (1970 жылдардың орта шенінде) және т.б. Әлемдік экономикалық бағдарламалардың жүзеге асуы өндіргіш күштердің даму дәрежесіне, халықаралық қатынастардың дамуына, қоғам мен адамдардың арақатынасына байланысты. Қоғам дамуының әр сатысында адамзат алдындағы әлемдік экономикалық бағдарламалар да өзгеріп отырады. өндіргіш күштердің дамуы табиғаттағы тепе-теңдік заңын бұзуға әкеліп соқтыратыны белгілі. Бұл әлемдік экономикалық бағдарламаларды үнемі өзгертіп отыруды талап етеді. Қазіргі кездегі бағдарламаның жауапты міндеті адамзатты энергияменғ шикізатпен, тамақпен, ауыз сумен қамтамасыз ету болып табылады. Сол сияқты су байлығы, балық қоры да азайып келеді, топырақтың құнарлылығы төмендеуде, орманды аудандар азаюда. Осылардың бәрі әлемдік экономикалық бағдарламаларларды толықтыра, негіздей түсуді керек етеді.

Үлкен әлемдік экономикалық бағдарламаларға қоршаған ортаны апаттан сақтау, әсіресе өзендерді, көлдерді, теңіздер мен мұхиттарды таза ұстау, сондай-ақ ғарыш кеңістігін игеру, оны экономикалық даму мақсатында пайдалану проблемасы да жатады. Бұл міндетті шешу қоғамдық қатынастардың, әсіресе мемлекет аралық қатынастардың дамуына, бейбітшілікке тікелей байланысты. Әлемдік экономикалық бағдарламалардың орындалуы әр түрлі ресурстарды — табиғи, өндірістік, адам күші, қаржы-қаражатты, табиғи байлықтарды тиімді пайдалануды қажет етеді.

Дереккөздер

Қазақ ұттық энциклопедиясы