Өндірістік-аумақтық кешен

Өндірістік-аумақтық кешен – экономиканың өзара байланысты салаларының белгілі бір шаруашылық аймағында жоспарлы түрде дамуы. Қалыптасуының басты мақсаты – өндірістің экономиялық тиімділігін арттыру. Өндірістік-аумақтық кешен негізін энергия өндірістік цикл (ЭӨЦ) тұжырымдамасы құрайды. ЭӨЦ – белгілі бір шикізат пен энергия негізінде әр түрлі салалардағы өзара шарттасқан өндірістік процестер жүйесі. Өндірістік-аумақтық кешеннің маңына басты өндірістің қалдықтарын пайдаланушы кәсіпорындар мен тұрмыс қажетін өтеуші көптеген мекеме орындары шоғырланады. Нарық жағдайында ЭӨЦ тұжырымдамасының экономиялық мазмұны үнемі жаңарып, өндіріс технологиясының жаңа түрлері пайда болады. Шикізат көздерін кешенді пайдалануда жаңа цикл құру өнімнің бәсекелестік қабілеттілігінің жоғарылауына, аумақтағы өндірісті тиімді ұйымдастыруға алып келеді. Өндірістік-аумақтық кешеннің негізгі құраушыларына кәсіпорындар жатады. Ал олардың өзара байланысы табиғи, экономиялық және тарихи жағдайлардың аумақтық айырмашылығын пайдалана отырып шығаратын өнімнің құнын төмендетуге мүмкіндіктер береді. Өндірістік-аумақтық кешен – мамандану, кооперациялау, кәсіпорындарды біріктіру, өндіріс орындарын шоғырландырудан тұрады. Өндірістік-аумақтық кешен теориясын қалыптастыруда Н.Колосовский, Г.Кржижановский, И.Александров, Қазақстанда Б. Двоскин, М.Исаева үлкен еңбек сіңірді.