Таңқы шаян

Таңқы шаян; Қазбалық ауқымы: Jurassic–Recent ПреК К О С Д Кр П Т Ю Б Пг Н
	; Liocarcinus vernalis
Ғылыми топтастыруы
Дүниесі:	Жануарлар;
Жамағаты:	Буынаяқтылар;
Кіші жамағаты:	Шаянтәрізділер;
Табы:	Жоғарғы сатыдағы шаянтәрізділер;
Сабы:	Онаяқты шаянтәрізділер‎;
Кіші сабы:	Pleocyemata;
Ықшам сабы:	Brachyura; Linnaeus, 1758
Sections and subsections
	Dromiacea; Raninoida; Cyclodorippoida; Eubrachyura Heterotremata; Thoracotremata; ;

Таңқы шаян (лат. Brachyura) – он аяқты шаян тәрізділер отрядыныі бір тармағы. 4 мыңнан астам түрі бар.

Биологиялық сипаттамасы өңдеу

Басы кішкене, баскеудесі кең, кеуде қалқаншасы 2-20 см, терең суда кездесетін Жапон Таңқы шаянның кеуде алқаншасы 60 см-ге дейін.Таңқы шаян аяғының бірінші жұбы қысқышқа айналған. Құрсағы қысқа, баскеудесі астына қарай иілген. Еркегінің бауыр аяқтарының 2 жұбы шағылыс аппараттарына, ұрғашысында 4 жұбы уылдырығын жетілдіруге арналған. Таңқы шаяндар теңізде, тұщы суларда, құрлықта тіршілік етеді. Дамуы метаморфоз арқылы өтеді. Уылдырығынан личинка- зоеа шығады, бұл «мегапол» деп аталатын личинкаға, кейін ересек таңқы шаянға айналады.Жемі- омыртқасыздар.

Қолданылуы өңдеу

Таңқы шаянның көптеген түрі жеуге жарамды, кәсіптік маңызы бар. Кәсіптік моллюскілерді құртатын, балық ауын жыртатын, кейде ін қазып бөгендерге зиян келтіретін түрлері бар.

Дереккөздер өңдеу

↑ Sammy De Grave, N. Dean Pentcheff, Shane T. Ahyong (2009). "A classification of living and fossil genera of decapod crustaceans" (PDF). Raffles Bulletin of Zoology Suppl. 21: 1–109. http://rmbr.nus.edu.sg/rbz/biblio/s21/s21rbz1-109.pdf.

Қазақ Совет энциклопедиясы, 1976 жыл, Алматы,10 том, 550 бет

[Grave-1] Sammy De Grave, N. Dean Pentcheff, Shane T. Ahyong (2009). "A classification of living and fossil genera of decapod crustaceans" (PDF). Raffles Bulletin of Zoology Suppl. 21: 1–109. http://rmbr.nus.edu.sg/rbz/biblio/s21/s21rbz1-109.pdf.

[1]