Әдік сұлтан

(Айтбек сұлтан бетінен бағытталды)

Әдік сұлтан (1445 кейін — 1503) — қазақ хандығының сұлтаны, замандастары оны «Дешті-Қыпшақтың ұлы сұлтандарының бірі» деп атаған.

Әдік сұлтан
Лауазымы
Ұлытау әмір
1497 — 1503
Монарх Бұрындық хан
Өмірбаяны
Діні Ислам
Дүниеге келуі 1446 кейін
Көшпелі Өзбек хандығы
Қайтыс болуы 1503
Қазақ хандығы
Династия Төре
Әкесі Әз-Жәнібек хан
Балалары 2 қыздары
Тахир хан
Бауыш хан
Бұйдаш хан
Қожа Махмұт хан немесе Қожаш хан
Шайқасы Еділ шайқасы

Биографиясы

өңдеу

Әдік Қазақ хандығының негізін қалаушылардың бірі - Жәнібек ханның төртінші ұлы. XV ғасырдың соңғы ширегінде ол бауырларымен бірге хандықтың ішкі саясатына араласты, онымен қоса Бұрындық ханның Шибандықтарға қарсы жорықтарына қатысты. Ол Ұлытау уәлаятының әміршісі болған. 1502 және 1503 жылдары Әдік Қалмақтарға қарсы Еділ шайқасын жүргізеді. 1503 жылы Мұхаммед Шайбани Әдік сұлтан тұрып жатқан Ташкентті басып алған кезде, «Тарих-и Рашидидің» хабарлауынша

…ол қазақтарға кетіп, Сұлтан Нигар ханым да онымен бірге кетті. Әдік сұлтан сол уақытта қайтыс болды. Оны Қасым хан әйелдікке алды.

Әдік сұлтан моғол ханы Жүністің қызы Сұлтан Нигар ханымға үйленген болатын. Олардың екі қызы және саны белгісіз ұлдары болған (Қадыр Әли бидің еңбегінде «Әдік сұлтанның әулеті Бес ұл деп аталады» делінген, тарихшылар осыны ескеріп оның бес ұлы болған деп тұжырымдайды):

  • .үлкен қызы (аты белгісіз), Көшім ханның ұлы Абдуллах сұлтанға ұзатылған, тұрмыста жүріп біраз уақыттан кейін қайтыс болған
  • .Чучук ханым, моғолдардың болашақ ханы Рашид сұлтанға ұзатылған
  • .Тахир, Қазақ хандығының ханы
  • .Бауыш, Қазақ хандығының ханы. Моғолдардың ханы Рашидтің қарындасы Бәди әл-Жамал ханымға үйленген
  • .Әбілқасым, Қазақ хандығындағы 1-азаматтық соғыс кезінің құрбаны болды
  • . Бұйдаш, Қазақ хандығының ханы
  • .Қожаш немесе Қожа Махмұт хан. Қазақ хандығының ханы.