Ай либрациясы

Ай либрациясы - (лат. lībrātiō «тербеу») - Айдың өз центрі маңыдағы көрінерлік тербелісі. Осы тербелістің салдарынан Жердегі бақылаушы Ай бетідегі дақтардың аздап арлы-берлі ығысуын байқалады.
Ай либрациясы

1. оптикалық (геометриялық) Ай либрациясы
2. физикалық Ай либрациясы болып бөлінеді.

Айдың либрациясы

Оптикалық Ай либрациясы деп аталатын құбылыс - 3 либрацияның қосылуының нәтижесінде Жердегі бақылаушыға Ай бетінің 60%-тейі көрінеді.

• Айдың өз осінен тұрақты бұрыштық жылдамдықпен айнала жүріп, Жер орбитасында бір қалыпты қозғалмауына оның жерге қараған бетідегі нүктелерінің бойлық бағыттағы ығысуы бойлық Ай либрациясын туғызады.
• Айдың айналу осі оның орбита жазықтығымен бұрыш жасай қисаюынан (83°19‘) ендік Ай либрациясы пайда болады
• Жердің өз осінен айалуы салдарынан тәуліктік Ай либрациясы пайда болады

Ай нағыз шар тәрізді емес, үш ості эллипсоид пішіндес дене болғандықтан, оның үлкен осі оптикалық Ай либрациясы әсерінен Жер центрі бағытынан біраз ауытқиды. Жердің тарту күші салдарынан Айға қос қүш әсер етіп, оны тербелтеді. Айдың өз осінен айналуындағы байқалатын бұл ауытқу (2‘ шамасы) физикалық Ай либрациясы деп аталады. Мұны зерттеу Айдың инерция моменті мен оның массасынын қалайша таралып бөлінетінін анықтауға мүмкідік береді.

Дереккөздер

• “Қазақстан”: Ұлттық энциклопедия/Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы “Қазақ энциклопедиясы” Бас редакциясы, 1998