Александр Михайлович Скабичевский

Александр Михайлович Скабичевский (1838—1911) — әдеби сыншы, орыс әдебиетінің либералды-халықтық бағытының тарихшысы.

Өмірбаяны

1838 жылдың 15 (27) қыркүйегінде кедей петербург шенеунігінің отбасында дүниеге келген. Санкт-Петербург университетінің тарихи-филологиялық факультетінде Ларинск гимназиясында оқыған.

1859 жылы, әлі студент кезінде қыздарға арналған «Күншығыс» журналында жаза бастады, кейін өзінің мақалаларын «Отандық хаттарда» Андрей Краевскийдің редакциясында жариялай бастады, «Иллюстрация», «Воскресный досуг». 1864 жылы аз уақытқа Ярославльге «Рыбинский листок» журналын шығаруға аттанады, ол журналдың авторы Иван Жуков болатын. Сонымен қатар Смольдық институтта, Ларинск гимназиясында орыс тілінен сабақ берді. и др. 1871 жылы өз қызметінен кетіп қалады.

Оның алғашқы әйгілі мақаласы «Гончаров пен Тургеневтің тәрбиелік маңызы» Н. Курочкиннің «Невск жинағында» басылып шықты. (1867, Алкандров атауымен). 1868 жылы Николай Некрасов пен Михаил Салтыковтың қолдарына өткен «Отандық хаттар» атты журналдың басшысы болды; ол журналдың мақалаларын өңдеуге қатысты.

1881 жылы «Сөздер» журналын өңдеуге қатысты, 1882 жылы — «Устоев», 1896-97 жылдары — «Жаңа сөздер». 1874 жылдан 1879 жылға дейін «Биржалық ақпараттар» журналықа әдеби мақалалар жазды. (кейін ол «Молва» атауына өзгерді); 1880-жылдар мен 1890-жылдардың алғашқы жартысында «Жаңалықтарда» жұмыс істеді, соңғы жылдары — «Отан ұлы» журналында жұмыс атқарды. Сонымен қатар 1860 жылдардағы «Апта» газетінде қызметте болды. «Орыс ақпараттар», «Орыс ойы», «Солтүстік хатшы», «Құдайлық әлем» және т.б. Сындық және тарихи-әдеби мақалалары оның «Шығармалар» жинағына басылды (2 т., СПб., 1890; 2-ші басылым. СПб., 1895). Бөлек шыққандар: «Беллетристер-халықтықтар» (СПб., 1888), «Жаңа орыс әдебиетінің тарихы» (СПб., 1891; 4-е изд. СПб., 1900), «Орыс цензурасы тарихы бойынша очерктер» (СПб., 1892).

Павленков Скабичевскийдің «Биографиялық кітапханасы» үшін Николай Добролюбов, Алексей Писемский, Александр Пушкиндерге өмірбаян жазды. «Отандық хаттарда» басылып шыққан «Орыс қоғамының саналы қозғалысы очерктері» қатары «Ресейдің прогрессивті идеялар тарихы» атты атаумен ортақ басылымға шықты, бірақ басылым жарияланбай қалды (1872), тек кейін «Очерктер»: «Қырық жылдық орыс сыны» атты атаумен мақалалар жинағына жарияланды.

1910 жылы 29 желтоқсанда (1911 жыл 11 қаңтар) Павловскте қайтыс болды.

Ата тектері мен Ұрпақтары

Скабичевский Василий Кузьмичтің ұрпақтары (1643-жылдан соң 1741) 1 тұқым

Әкесі бойынша атасы: Скабичевский Иван Романович (1776 - 01.1863)

Анасы бойынша атасы: Войнов Иван Федорович (01.03.1768 - 13.05.1841)

Қызметінің бағасы

Әдебиет тарихшысы ретінде, Скабичевский ғылыми мақсаттармен айналысқан жоқ. Ол өзінің жұмыстарын тек көрермендерге арнай отырып, бар мәліметтерді пайдаанып, оларды қажетті деңгейде сапалы жариялауды ойлады. Әдебиет тарихы міндеттерін сын міндеттерінен бөлмей ақ, Скабичевский тарихи жетістік туралы ойлаған жоқ, өткен құбылыстарды қазіргі көзқарастар арқылы сынай білді.

Танымал болып, өзінің жетістігін пайдаланып отырған «Жаңа орыс әдебиетінің тарихы» өз атауына сәйкес келмеді: бұл жерде тарих, немесе әдеби ағымдар жоқ, тек жазушылар туралы өмірбаяндық ақпараттар бар. Өмірбаяндарда пропорционалдық жоқ: ұмытылып кеткен Осиповичке 8 бет бөлініп, ал Голенищев-Кутузовке және Фофановке — бір бір сөйлемнен ғана жазылған. Ең жақсы жазылған өмірбаяндар — автордың өзінің жақсы таныс тұлғаларының өмірбаяны болып шықты. (көбінесе олар 1860-шы жылдарда өмір сүрген жазушылар), жетістікке жетпей, сәтісдікке ұшыраған өмірбаяндық еңбектердің ішінде — тұлғаның тек әдеби қасиеттерін ғана атап кеткен жұмыстар (оларға 1840-шы жылдарда өмір сүрген жазушылар, пушкиндық дәстүрлердің ақындарын жатқызуға болады).

Әдебиет

• С. А. Венгеров. Скабичевский, Александр Михайлович // Брокгауз және Ефронның энциклопедиялық анықтамалығы: 86 том (82 т. және 4 қосымша.). — СПб., 1890—1907.