Алиса мен Боб

Алиса және Боб — аттар, әдетте криптография, компьютерлік қауіпсіздік және физика сияқты салаларда өзара іс-қимыл жасайтын агенттер немесе архетиптік белгілерді шартты белгілеу үшін пайдаланылады. Ыңғайлы болу үшін желілік хаттамалардың түсіндіру жұмыстарында пайдаланылады: "Алиса Бобқа хабарлама жібереді, оны ашық кілтпен кодтаған" фразасы, А жағы Б тарапқа хабарлама жібереді оны ашық кілтпен кодтаған" фразасына қарағанда әлдеқайда оңай қабылданады. Уақыт өте келе, қандайда бір процеске қатысушылардың есімдерімен белгілеу дәстүрі қалыптасқан .

"Алиса", "Боб" және т. б., олардың іске асырулуына қарамастан, олар жалпы агенттерді білдіретінін екенін түсіну өте маңызды: бұл мысалы, адамдар атынан әрекет ететін компьютерлік бағдарламалар болуы мүмкін.

Таңбалар тізімі

Негізінен, осы тізім Брюс Шнайердің "Қолданбалы криптография" (Applied Cryptography by Bruce Schneier) кітабының негізінде жасалды. Алиса және Боб — криптография саласындағы архетиптер; Ева — барынша жалпы есім.

• Алиса мен Боб (Alice and Bob) — көбіне жиі Алиса Бобқа хабарлама жіберуді қалайды. Бұл аттар Рон Ривестпен (Ron Rivest), 1978 жылы "Communications of the ACM" журналында - "A Method for Obtaining Digital Signatures and Public-Key Cryptosystems" мақаласында пайдаланылды. Ривест бұл аттардың, болжанғандай кейбіреулер 1969 жылғы "Bob & Carol & Ted & Alice" атты фильмге қатысы барын жоққа шығарды, .
• Кэрол, Карлос немесе Чарли (Carol, Carlos or Charlie) — қосылыстардың үшінші қатысушысы ретінде әрекет етеді.
• Чак (Chuck) — үшінші қатысушысы, әдетте, қаскүнем.
• Крейг (Craig) — парольдерді бұзушы (әдетте сақталатын хэштармен жағдайларда кездеседі ).
• Дейв (Dave) — төртінші қатысушысы (бұдан әрі-алфавит бойынша).
• Ева (Eve) — пассив қаскүнем, ағылш. eavesdropper (тың тыңдаушы). Ол Алиса және Боб қатынасын тыңдай алады, бірақ оларға әсер ете алмайды. Кванттық криптографияда Ева қоршаған орта болуы мүмкін.
• Мэллори (Mallory, malicious) немесе Труди (Trudy, intruder) — белсенді қаскүнем; Евадан айырмашылығы, Мэллори хабарларды өзгертуі мүмкін, ескі хабарларды жаңғырта, ауыстырып қоюға қатынас жасай алады және тағы басқа. Мэллориден жүйені қорғау күрделілігі әлдеқайда Еваға қарағанда жоғары.
• Пегги (Peggy), прувер (prover) және Виктор (Victor), бақылаушы (verifier) — жиі өзара ic-әрекет жасайтын тұлғалар, транзакция болғанын дәлелдеуге тырысады. Олар жиі нөлдік білім (zero-knowledge proofs) дәлелдемелерінде кездеседі.
• Тренто (Trent), сенім білдірілген төреші — өзінше бір бейтарап үшінші тарап, олардың нақты рөлі хаттаманы талқылау сатысына байланысты өзгереді.
• Уолтер (Walter) — үлкен қараушы, мүмкін Алиса мен Бобты талқылау хаттамасына байланысты қорғау үшін қажет.

Интерактивті жүйелер дәлелдемелері (interactive proof system) криптографиялық хаттама емес екеніне қарамастан, оған байланысты кейбір кейіпкерлерді айта кету керек:

• Артур және Мерлин (Arthur and Merlin) — дәлелдемелердің интерактивті жүйесінде Мерлин бар шексіз есептеу қабілетіне ие, демек, құдіретті сиқыршы. Ол шындығына айтқандарды бекітеді, ал Артур, кемеңгер патша, оған күмән келтіреді. Бұл екі таңба екі күрделілік атауын береді — MA және AM.
• Ұқсас жұп символдары, Пол және Кэрол (Paul and Carole). Бұл таңбалар жиырма сұрақтық мәселелерді (Twenty бет Questions, 20Q) шешу үшін енгізілді, бұнда Пол, сұрақтар қоюшы, Пол Эрдеш  рөлінде сөз сөйлейді, ал оған жауап беретін, Кэрол, оракулдың анаграммасы (Carole және oracle). Олар одан әрі кейбір комбинаториялық ойындарда тиісінше Пушер және Чейсер (Pusher and Chooser) рөлдерінде қолданылды.

Әдебиет

• М. Мұрағатталған 2 сәуірдің 2015 жылы. И. Анохин, Н. П. Варновский В. М. Сидельников, В. В. Ященко, БАНК ІСІНДЕГІ КРИПТОГРАФИЯ Мұрағатталған 2 сәуірдің 2015 жылы.