Алын

Қазақтың алу деген сөзі

«Жаяу көп жүрем деп аяғым алынып қалды» (ел аузынан). Мысалдан «алын» сөзінің түбірі түсіндірме не екі тілді сөздіктерімізде жиі кездесетін «бер» етістігінің антонимі — «ал» етістігімен байланысы жоқтығы байқалып отыр. Тілімізде қолданылатын осы етістіктің сөздіктерімізде кездеспеуі таңдандырады. Алайда, якут тілінде де осы етістік тұлғасын ұшыратамыз:

аал

  1. ысқылау;
  2. қажау;

аалын — қажалау

Бұл сөзді осы мағынада тіпті 1938 жылғы С. В. Ястремскийдің «Грамматика якутского языка» деген еңбегінен де табамыз. Осы деректер бойынша, тілімізде жиі қолданылатын «қолымның терісі алынып қалды», «аяғым алынып қалды» тіркестеріндегі «алыну» етістігі «қажалу» сөзімен бара-бар екендігін аңғарамыз. Оның сөздіктерде кездеспеуіне қарағанда, ұмытылуға бейімділігі байқалады.[1]

Дереккөздер өңдеу

  1. Бес жүз бес сөз.— Алматы: Рауан, 1994 жыл. ISBN 5-625-02459-6